Na świecie istnieje kilkaset ras psów, które wyhodowane zostały, z myślą o pełnieniu rozmaitych funkcji od obrony stad zwierząt, ciągnięcie sań z towarem, po umilanie czasu u boku ludzi. Artykuły o większości ras psów uznanych przez FCI znajdzie właśnie tutaj.
Rasa psów to określenie na grupę psów, których potomstwo uzyskane w hodowli będzie wyglądało i zachowywało się jak rodzice1. W XXI wieku mowa o niemal 400 rasach psów, które w planowy sposób zostały wyhodowane przez człowieka. Jakie są jednak początki psowatych?
Psy domowe należą do psowatych (Canidae) – rodziny obejmującej 15 rodzajów i 40 gatunków, które rozprzestrzeniły się po całym świecie z wyjątkiem Antarktydy.
Początek istnienia psowatych datuje się na przełom pliocenu i plejstocenu 2 mln lat temu. To właśnie wtedy miał się wykształcić materiał genetyczny wszystkich współczesnych mięsożernych – grupy różniącej się od innych ssaków specyficznym uzębieniem, które pozwala na zgniatanie i przeżuwanie (cztery górne przedtrzonowce i pierwszy dolny trzonowiec).
To właśnie za sprawą zębów prześledzić można ewolucję psa od jego przodków. A historia ta sięga znacznie dalej niż 2 mln lat temu.
W okresie mioceńskim między 26 a 7 mln lat temu powstały 42 rodzaje zwierząt w typie psowatych. Jednak za przodka psowatych uważa się tylko Leptocyona. To właśnie od niego pochodzą Canis, a więc szakale, kojoty oraz wilki i w konsekwencji udomowienia wilków także psy domowe2.
Badania prowadzone przez ponad 100 lat dowiodły, że wilk jest bezpośrednim przodkiem psów domowych. Canis lupus wyróżnia się organizacją swojej społeczności, rozmiarami oraz umaszczeniem sierści. Do czasu zdziesiątkowania liczebności wilków przez człowieka był to najbardziej rozpowszechniony mięsożerca w Ameryce Północnej, Azji i Europie. Badania dowiodły, że wilki towarzyszyły migrującym Homo Sapiens3.
Psy domowe najprawdopodobniej udomowiły się same. Doszło do tego co najmniej 12.000 lat temu, chociaż w literaturze wskazuje się, że okres ten obejmuje nawet 60.000 lat przed naszą erą5. Wtedy wilki zaczęły przebywać w pobliżu ludzkich osad, stając się łagodniejsze. Nie ma również wątpliwości co do tego, że ludzie wychowywali wilcze szczenięta, które w naturalny sposób podporządkowywały się hierarchii ludzkiej społeczności.
Nie wykluczone, że drogi ludzi i wilków skrzyżowały się, podczas polowań. Doskonały węch wilków mógł być wykorzystywany przez ludzi, którzy podążali za tymi zwierzętami w celu przywłaszczenia ich zdobyczy. Nie wykluczone jednak, że było odwrotnie i to wilki mogły podążać za ludźmi i korzystać z pozostawionych przez nich resztek.
Procesowi udomowienia podlegały początkowo te wilki, które człowiek napotykał na danym terenie. W skutek migracji ludzi doszło jednak do wymieszania się podgatunków. Z tego względu pies domowy pochodzi od:
Wiele pokoleń wilków później rozwinęła się ogromna różnorodność ras psów domowych. Początkowo zmniejszano rozmiary psów, aż do psów miniaturowych. Następnie hodowle ukierunkowano na powiększanie rozmiarów, co doprowadziło do powstania np. dogów i mastifów.
W zależności od miejsca bytowania, a więc klimatu i trybu życia, ludzie preferowali różne cechy hodowanych psów. Badania archeologiczne na obszarze Ameryki Północnej dowiodły, że już 7500 lat temu żyły na tych terenach psy ważące około 23 kg, podobne do dzisiejszych eskimo6.
Trudno odpowiedzieć na pytanie: ile jest ras psów, ponieważ nowe rasy wciąż powstają, a inne wymierają.
Ostrożne szacunki wskazuję, że na całym świecie może żyć ponad 400 ras psów. Dobrym punktem odniesienia wydaje się klasyfikacja zastosowana przez Międzynarodową Federację Kynologiczną FCI, która na 16 listopada 2022 sklasyfikowała 370 ras psów, kończąc na terierze walenckim7.
Samo tylko ZKwP w swoim sprawozdaniu za 2021 rok wskazało na istnienie 449 ras psów, z których jedynie 36 nie jest uznawane przez FCI.
Trudno wobec tego policzyć ile jest ras psów, ponieważ podlega to ciągłym zmianom. Można jednak podążać za klasyfikacją FCI, która wydaje się najbardziej odpowiednia na obszarze Europy.
FCI sklasyfikowała wszystkie rasy psów w 10 grupach, gdzie każda z tych grup to psy o innych cechach i przeznaczeniu.
Grupa 1 owczarki, psy pasterskie i stróżująca
Rasy psów z tej grupy to zwierzęta, których pierwotnym przeznaczeniem było zaganianie stad owiec i bydła oraz chronienie ich przed drapieżnikami.
Grupa 2 pinczery, sznaucery, molosy, psy górskie i szwajcarskie psy pasterskie
Rasy psów z tej grupy są wyraźnie niejednorodne, to co łączy wszystkie te psy to wykorzystywanie ich do stróżowania.
Grupa 3 teriery
Rasy psów z tej grupy to praktycznie tylko rasy brytyjskie. Psy myśliwskie wykorzystywane do polowania w norach i na drobną zwierzynę, a także do tępienia gryzoni.
Grupa 4 jamniki
Jamniki stanowią niewielką odrębną grupę ras psów różniących się jedynie wielkością i rodzajem sierści.
Grupa 5 szpice i psy pierwotne
Rasy psów z tej grupy są niewątpliwie najstarszymi rasami udomowionymi – żyjące półdziko chartowate psy z obszaru Morza Śródziemnego i szpice.
Grupa 6 psy gończe i posokowce
Rasy psów z tej grupy to mnoga lista psów myśliwskich, które posługują się węchem.
Grypa 7 wyżły
Te rasy psów mają jedną wspólną cechę – wystawiają zwierzynę. Wyżły to potomkowie psów gończych i jedne z najbardziej wszechstronnych psów myśliwskich.
Grupa 8 psy aportujące, płochacze i dowodne
Rasy psów z tej grupy to wyspecjalizowane psy myśliwskie, których celem jest wypłaszanie zwierzyny z zarośli i aportowanie ustrzelonych zdobyczy.
Grupa 9 psy ozdobne i do towarzystwa
Najbardziej niejednolita grupa ras psów, które zostały wyhodowane tylko po to, by dotrzymywać ludziom towarzystwa.
Grupa 10 charty
Charty to niewielka grupa ras psów, które wykorzystywane były w przeszłości w myśliwskie do gonienia za zwierzyną, posługując się wzrokiem.
Rasy psów małych cieszą się w Polsce bardzo dużą popularnością. Trend humanizacji, w którym małe pieski traktowane są jak członkowie rodziny dotarł również do naszej kraju.
Małe pieski mają jedną ważną przewagę nad większymi psami – są kompaktowe. Wśród zalet małych piesków wymienia się:
Jakie są najpopularniejsze rasy psów tej wielkości?
Rasy psów średnich nie są ani zbyt małe, ani zbyt duże. Średnie psy są po prostu w sam raz. Zwykle nadadzą się zarówno do średniej wielkości mieszkania, jak i do większych posiadłości z dużym otwartym terenem. Psy ras średnich to przeważnie rasy psów myśliwskich – retrievery, posokowce i bassety. Psy średniej wielkości to zazwyczaj również rasy typu bull. Większość z tych psów potrzebuje zwiększonej dawki ruchu. Średnie psy sprawdzają się podczas joggingu z opiekunem, ale także jako psy sportowe.
Jakie są najpopularniejsze rasy psów tej wielkości?
Duże rasy psów wymagają więcej przestrzeni i zwykle większego doświadczenia. Większe od dużych ras psów są tylko psy olbrzymie, które mają bardzo specyficzne potrzeby. W każdy z przypadków opiekun psa powinien potrafić zaspokoić potrzeby umysłowe, jak i fizyczne psa dużej rasy.
Jakie są najpopularniejsze rasy psów tej wielkości?
Wybór psa do mieszkania w bloku powinien być przemyślany. Nie należy podejmować takiej decyzji pod wpływem impulsu, ponieważ psy, to emocjonalne zwierzęta, które trudno znoszą rozłąkę ze swoim opiekunem. Jeżeli zatem nie masz zbyt wiele czasu na to, by zajmować się psem, to lepiej zrezygnuj z wprowadzania pieska do swojego mieszkania w bloku.
Każdy, nawet najmniejszy pies mieszkający w bloku potrzebuje mieć swój własny kąt, w którym znajdzie się legowisko. Dodatkowo mając małe mieszkanie i psa trzeba również uwzględnić miejsce na miski do posiłków. Z reguły na podłodze znajdą się 2-3 zabawki, które pies powinien mieć stale do dyspozycji. W przypadku szczeniąt trzeba się liczyć z tym, że podłoga w mieszkaniu będzie przez kilka tygodni obłożona podkładami higienicznymi, gdy będziemy uczyli psa czystości.
Jakie są najpopularniejsze rasy małych psów do mieszkania?
Jedną z częstych informacji powielanych w Internecie jest ta, że psy posiadają włosy albo sierść.
Sierść psów modelowo zbudowana jest z:
Włos pierwotny z dodatkowymi włosami pierwotnymi stanowi wierzchnią warstwę sierści zwaną włosem okrywowym. Włosy wtórne to druga warstwa sierści zwana podszerstkiem.
Czy zatem stwierdzenie, że psy z włosami nie mają sierści jest prawdziwe? Zdecydowanie nie, ponieważ włos okrywowy jest zewnętrzną warstwą sierści. To oznacza, że poza łysymi psami każdy pies ma włosy.
Psy bez sierści pojawiły się już 3 tysiące lat temu. Spotykane były głównie na terenach o gorącym klimacie tj. Ameryce Środkowej, Azji i Afryce. Brak sierści u tych psów to wynik mutacji genetycznej, która pojawiła się przypadkiem, a poprzez selekcję środowiskową powstały psy o całkowicie nagiej skórze. W gorącym klimacie liczy się wysoka tolerancja psa na ciepło, a znikome owłosienie pozwalało na dobrą aklimatyzację. Celowa hodowla bezwłosych psów zaczęła się dopiero w XX wieku, dając światu zaledwie cztery rasy nagich psów oficjalnie uznane przez Międzynarodowy Związek Kynologiczny:
Psy myśliwskie to wszystkie rasy psów, które wykorzystywane są przez myśliwych, podczas polowań. Są to zwierzęta bardzo dobrze ułożone, samodzielne, gotowe do oddania życia, podczas pracy, które mają silny instynkt łowiecki.
Psy myśliwskie towarzyszą ludziom od czasów udomowienia wilka. Zwierzęta te naganiały w przeszłości zwierzynę. Dzisiaj psy myśliwskie nadal pracują z człowiekiem, jednak coraz częściej są to również psy do domu.
Biorą pod uwagę różne czynniki psy myśliwskie można klasyfikować na różne sposoby.
Według klasyfikacji FCI wyróżnia się 7 grup psów myśliwskich
Teriery – w przeszłości służyły do tępienia gryzoni, a następnie do polowania. Dzisiaj są to często psy do towarzystwa. Przykładowo angielski pies myśliwski – foksterier szorstkowłosy i foksterier krótkowłosy.
Jamniki – inteligentne i odważne psy, szczekliwe, dzięki czemu mogą pracować jako psy stróżujące. Prawdopodobnie jest to czysto niemiecka rasa psów. Ich nazwa z niemieckiego to pies na borsuki. Istnieją trzy odmiany ze względu na szatę: jamnik krótkowłosy, jamnik szorstkowłosy i jamnik długowłosy. Każda z odmian ma trzy typy wielkości: standard, karłowaty i króliczy.
Szpice – grupa psów o pierwotnej budowie ciała, które pochodzą z północy, wschodu i centrum Europy. Do szpiców FCI zalicza ok. 40 ras psów, w tym: karelski pies na niedźwiedzie czy łajka zachodniosyberyjska.
Wyżły – jedyne psy myśliwskie, które wystawiają zwierzynę, np: wyżeł niemiecki krótkowłosy, wyżeł węgierski krótkowłosy, seter angielski.
Charty – najstarsze psy myśliwskie, które służą do gonienia zwierzyny, np: chart szkocki, chart perski saluki.
Psy gończe – wszystkie, dla których bloodhound jest przodkiem, np. beagle, ogar polski.
Płochacze, aportery, psy dowodne – duża grupa psów myśliwskich o wielu cechach np. labrador retriever, springer spaniel, płochacz niemiecki.
Pies obronny powinien służyć do obrony – właściciela czy funkcjonariusza przed napastnikiem, opiekuna przed innym psem, innego zwierzęcia przed zagrożeniem ze strony człowieka, a także przed użyciem przez niego niebezpiecznego narzędzia (nóż, kij, broń palna, itp.) w stosunku do drugiej osoby bądź ich grupy. Krócej ujmując, pies obronny to taki, który na rozkaz lub bez rozkazu, w zależności od zaistniałej sytuacji, wystąpi w obronie swego pana.
Psy obronne to:
FCI uznało jak dotąd następujące polskie rasy psów:
Na oficjalną rejestrację wciąż czeka polski spaniel myśliwski.
Najmniejszy pies na świata to suczka rasy chihuahua o imieniu Milly, urodzona w grudniu 2011 roku, pochodząca z Puerto Rico. Milly od 2013 roku zajmuje pierwsze miejsce w kategorii najmniejszego psa świata. Mała Milly ma 9,65 cm wysokości i waży niecałe 500 g. Jej dumną posiadaczką jest Vanessa Semler.
Chociaż Milly uzyskała miano najmniejszego psa świata, ma ona również swoich konkurentów. Jednym z nich jest chihuahua z Polski, który także należał do najmniejszych. Chihuahua Toudi pochodzący z Wrocławia w wieku 4 miesięcy mierzył tylko 6 cm. Najmniejszy pies z Polski zmarł niestety w 2016 roku, jednak do tej pory nosi miano najmniejszego psa w Polsce.
Groźne psy budzą respekt przede wszystkim wyglądem, jednak to od opiekuna zależy to czy silniejsze cechy osobowości w połączeniu z gabarytami psa mogą się ujawnić jako niebezpieczne dla otoczenia. Nawet najmniejsza rasa psów może wykazywać zachowania agresywne i nie jest to nic nadzwyczajnego. Pies to zwierzę, którym kierują instynkty, a ich celem jest dostosowanie się do zmian zachodzących wokół. Każdy pies zarówno rasowy, jak nierasowy niewłaściwie wychowany może stać się agresywny i niebezpieczny.
Polska lista ras psów uznawanych za agresywne obejmuje 11 ras:
Niebezpieczne rasy psów to także
Według badaczy zajmujących się zgłębianiem tematu inteligencji psów różnych ras posłuszeństwo oraz tempo nauki ma znaczący wpływ na określenie poziomu inteligencji psa. Jak dokonano obliczeń? Uznano, że mądry pies to taki, który ma jak najszybciej się uczyć, a więc wykazywać się chęcią współpracy z człowiekiem oraz błyskawicznie pojmować polecenia, by opanować je po minimalnej liczbie powtórzeń.
Jakie rasy psów uznaje się za najmądrzejsze?
Każdy posiadacz niewątpliwie wyjątkowego czworonoga wie doskonale, że najmądrzejszy pies na świecie mieszka pod jego dachem i żaden ranking inteligencji psów tego nie zmieni. Choć jest to ocena subiektywna, to jesteśmy tego samego zdania.
Redakcja
Bibliografia:
NOTA PRAWNA – Materiały publikowane w serwisie www.zoonews.pl chronione są prawem autorskim. Ich kopiowanie w części bądź całości bez zgody Wydawcy jest zabronione.
UWAGA! Treści artykułów publikowanych w serwisie zoonews.pl nie są konsultacją, nie mają na celu zastąpienia kontaktu opiekuna zwierzęcia z lekarzem weterynarii, ani nie mogą być podstawą do diagnozowania zwierzęcia i jego leczenia. Serwis ma charakter informacyjno-popularyzatorski. Zaleca się w każdym przypadku rozważyć indywidualną konsultację specjalistyczną.
© 2021-2023 ZOONEWS.PL WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE.
Państwa prywatność jest dla nas najważniejsza
