Zapalenie ucha u psa – OBJAWY, PRZYCZYNY, LECZENIE
Image by Petra from Pixabay
Zapalenie ucha zewnętrznego u psa może wikłać zapalenie ucha środkowego i wewnętrznego z objawami w postaci np. utraty równowagi. Jak pomóc psu?
Spis treści - kliknij strzałkę
Uszy psa – jak są zbudowane?
Uszy psa służą do przenoszenia fal akustycznych do kości skalistej. Fale aktustyczne przesyłane są przez powietrze i ciała stałe. Ucho zewnętrzne, czyli małżowina uszna i zewnętrzny przewód słuchowy, zbierają fale dźwiękowe i przesyłają je do błony bębenkowej.
Psy, u których małżowina uszna upada na zewnętrzny przewód słuchowy, przy uważnym wsłuchiwaniu się przechylają głowę na bok. Zmiana położenia małżowin usznych jest również sygnałem stanu emocjonalnego psa.
Dlaczego pies kładzie uszy po sobie? Przeczytaj
W miejscu styku małżowiny usznej z zewnętrznym kanałem słuchowym występuje u psa charakterystyczne załamanie przebiegu, które chroni błonę bębenkową. Znajdują się w nim również gruczoły, wytwarzające woskowinę w uchu psa.
Błona bębenkowa to przegroda pomiędzy uchem zewnętrznym a środkowym. Jej zadaniem jest przenoszenie fal akustycznych na tzw. kosteczki słuchowe:
- Kowadełko
- Strzemiączko
- Młoteczek
Kosteczki słuchowe znajdują się w komorze bębenkowej u wejścia do ucha wewnętrznego, w którym znajduje się ślimak, odpowiadający za utrzymywanie równowagi przez psa. Drugi z otworów w komorze bębenkowej prowadzi do trąbki słuchowej, która połączona jest z gardłem i służy do wyrównywania ciśnienia pomiędzy komorą bębenkową a jamą ustną.
Ucho wewnętrzne wraz z kostnym labiryntem tworzy złożoną, zamkniętą komorę, znajdującą się wewnątrz kości skalistej. Składają się na nią:
- Półkoliste przewody
- Przedsionek
- Ślimak
Pobudzone nerwy słuchowe ślimaka przekazują sygnał do mózgu.
Źródło: G. Meadows, E. Flint, Pies. Pielęgnacja, zdrowie, żywienie, rasy, Wydawnictwo RM, Warszawa 2012.
Słuch psa a słuch człowieka
Słuch psów jest o wiele bardziej wrażliwy na fale dźwiękowe niż u ludzi. Dźwięk, którego częstotliwość mierzona jest w hercach jest słyszany przez psy w o wiele szerszym zakresie. Zdrowy człowiek słyszy dźwięki od 20 do 20 000 Hz. Pies natomiast słyszy dźwięki od 20 do 65 000 Hz. Wyższe częstotliwości przenoszą wyższe dźwięki, których psy mogą nie lubić. Oto dlaczego w treningu psów stosuje się specjalne gwizdki, których dźwięk słyszą tylko psy.
Z jakiej odległości mogą słyszeć psy? Przeczytaj
Zapalenie ucha u psa – objawy
Przy toczących się stanach zapalnych psich uszu mogą pojawić się następujące objawy:
- Pies przekrzywia głowę na jedną stronę
- Pies potrząsa głową na boki
- Pies wydrapuje małżowinę uszną
- Małżowina uszna psa jest zaczerwieniona i obrzęknięta
- Występują przeczosy w okolicy uszu
- Z uszu psa czuć nieprzyjemną woń
- Z kanału słuchowego wypływa brązowa wydzielina
- Dochodzi do zwężenia kanału słuchowego
Jednym z pierwszych objawów, które opiekun nie odczuje będzie narastający ból ucha, który skłoni psa do powyższych zachowań.
W przypadku długotrwale toczące się zapalenia ucha, może dojść do zapalenia ucha wewnętrznego, co może spowodować, że pies zacznie np. mieć problemy z utrzymaniem równowagi, czy oczopląsu.
Zapalenie ucha u psa a uszkodzenie narządu przedsionkowego
Przekrzywianie głowy przez psa może być objawem neurologicznych zaburzeń, które wskazują na uszkodzenie narządu przedsionkowego, który składa się z części centralnej i obwodowej.
Obwodowa część narządu przedsionkowego obejmuje receptory ucha wewnętrznego, znajdujące się wewnątrz kości skalistej oraz fragment przedsionkowy nerwu czaszkowego, który przenosi impulsy nerwowe z tych narządów do mózgu. Uszkodzenie w obrębie obwodowej lub centralnej części obwodowej części narządu przedsionkowego powoduje:
- Skośne ułożenie głowy
- Wykonywanie przez psa ruchów okrężnych
- Niezborność ruchową
- Ruchy toczenia
- Oczopląs
U psów bardzo częstą przyczyną uszkodzenia obwodowej części narządu przedsionkowego jest szerzenie się procesu zapalenia ucha zewnętrznego na uch środkowe i ucho wewnętrzne.
W takim przypadku bakterie mogą wnikać do ucha środkowego i wewnętrznego albo wytwarzać toksyny powodujące reakcję zapalną błędnika.
Zapalenie ucha środkowego i wewnętrznego może również nastąpić u psów w wyniku zmiana zapalnych gardła i migdałków, rozprzestrzeniających się za pomocą trąbki słuchowej (Eustachiusza).
Zapalenie ucha u psa – przyczyny
Zapalenie ucha u psa stanowi jedną z częstych przyczyn wizyt u lekarza weterynarii. Wśród najczęstszych przyczyn zapalenia ucha u psa wskazuje się:
- Bakterie – najczęściej gronkowce, paciorkowce i enterokoki
- Pasożyty – najczęściej świerzbowiec u psa
- Drożdżaki
- Grzyby
- Ciała obce
- Zwężenie przewodu słuchowego
Na zapalenie ucha podatne są wszystkie rasy psów oraz w każdym wieku. Choroba występuje jednak częściej u ras z długą małżowiną uszną, która kładzie się w dół, względnie u ras długowłosych.
Dodatkową przyczyną zapalenia ucha u psa mogą być częste kąpiele, które powodują gromadzenie się wilgoci w uszach, co jest doskonałym miejscem do rozwoju drożdżaków i grzybów.
Wtórną przyczyną, po której może dojść do zapalenia ucha u psa są również:
- Atopia u psa
- Nietolerancja pokarmowa u psa
- Choroby pęcherzowe
- Zaburzenia rogowacenia
- Zaburzenia hormonalne
Zapalenie ucha u psa – rozpoznanie medyczne
W celu rozpoznania zapalenie ucha u psa lekarz weterynarii przeprowadzi w pierwszej kolejności wywiad z właścicielem, z uwzględnieniem wszystkich problemów dotyczących uszu psa.
Badanie kliniczne powinno składać się z badania fizykalnego bezpośredniego i z użyciem otoskopu.
W trakcie badania lekarz pobierze materiał z części pionowej i poziomej kanału słuchowego zewnętrznego. Materiał do badania cytologicznego zostanie przeniesiony na szkiełko oddzielnie dla obu uszu.
W badaniu mikroskopowym próbki zostaną sprawdzone na obecność pasożytów zewnętrznych, bakterii, drożdżaków, a także ilości woszczyny, złuszczonych komórek nabłonka i obecności komórek nacieku zapalnego.
Zapalenie ucha u psa – rodzaje
Na podstawie rozpoznania medycznego lekarz może stwierdzić wystąpienie:
- Ostrego zapalenia ucha u psa
- Przewlekłego zapalenia ucha u psa
- Jedno- bądź obustronnego zapalenia ucha u psa
- Zapalenia ucha zewnętrznego u psa
- Zapalenie ucha środkowego u psa
- Zapalenia ucha wewnętrznego u psa
Zapalenie ucha zewnętrznego u psa – Otitis externa
Zapalenie ucha zewnętrznego jest stanem chorobowym skóry zewnętrznego przewodu słuchowego oraz wewnętrznej powierzchni małżowiny usznej. Szacuje się, że 5-20% psów trafia do weterynarza właśnie z tego powodu.
Zapalenie ucha zewnętrznego ma zwykle charakter nawracający i obustronny.
Do pierwotnych przyczyn choroby zalicza się:
- Odczyny alergiczne
- Ciała obce
- Inwazje świerzbowca usznego
- Nużeniec psi
- Urazy
- Zaburzenia keratynizacji
- Zaburzenia endokrynologiczne – głównie niedoczynność tarczycy u psa
- Choroby o podłożu immunologicznym
Wtórnymi przyczynami, które utrudniają wyleczenie choroby są:
- Wtórne zakażenia grzybicze i bakteryjne
- Patologiczne zmiany przewodu słuchowego zewnętrznego np. zwężenie
- Zapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego u psa – Otitis media
Zapalenie ucha środkowego u psa występuje jako powikłanie zapalenia ucha zewnętrznego u psa i rozwija się najczęściej w sytuacji obecności zmian rozrostowych w kanale słuchowym, które utrudniają wydostanie się wysięku na zewnątrz. Niekiedy do zapalenia ucha środkowego może dojść, gdy ciałem obcym jest fragment rośliny bądź rozwijające się nasiono.
Mikroorganizmy, które występują w uchu środkowym przyczyniają się ponadto do napływu komórek nacieku zapalnego, co prowadzi do uszkodzenia komórek nabłonka, zmian metaplastycznych nabłonka, a finalnie zmian rozrostowych, które obejmują również rusztowanie kostne ucha środkowego.
Czas rozpoznanie zapalenia ucha środkowego może wynieść nawet kilkanaście miesięcy, i może być związany przede wszystkim z problemem nawracających zapaleń ucha zewnętrznego.
Zapalenie ucha środkowego często objawia się zespołem objawów zwanych zespołem Hornera – zwężenie źrenicy, opadanie powieki górnej, cofnięcie gałki ocznej oraz przechylaniem głowy na chorą stronę, oczopląsem i zaburzeniami koordynacji ruchowej.
Zapalenie ucha u psa – leczenie domowymi sposobami
W leczeniu zapalenia uch zewnętrznego przy wykorzystaniu środków naturalnych stosuje się np. zmianę pokarmu na taki o mniejszej zawartości składników potencjalnie alergizujących. W leczeniu domowymi sposobami stosować można maści i nalewki z nagietka lekarskiego. Środki homeopatyczne podawane są w przebiegu zapalenia z bólem, któremu towarzyszy woń żółtego sera. Przeciw wzmożonemu wydzielaniu woskowiny usznej w przewodzie słuchowym stosuje się naftę oraz siarkę jako składniki leku recepturowego według poradników homeopatycznych. W stanie zapalnym brzegu małżowiny usznej stosuje się związki krzemowe jako składniki leku recepturowego.
Zapalenie ucha u psa – leczenie środkami medycznymi
W przebiegu zapalenia ucha u psa, w zależności od przyczyny stosuje się odpowiednio dobrane leki z przepisu lekarza weterynarii.
Leczenie ukierunkowane poprzedzone jest dokładnym oczyszczeniem przewodu słuchowego. Czynność tę rozpoczyna się od wyskubania włosów. Następnie delikatnie czyści się wacikami zanurzonymi w preparacie przeciwświerzbowym wewnętrzną stronę małżowiny usznej, a następnie zewnętrzny przewód słuchowy. Należy uważać, by wydzielina nie została wepchnięta w głąb przewodu.
- W przypadku infekcji bakteryjnej lub grzybiczej podaje się psy antybiotyki w formie kropli do uszu.
- W przypadku zakażenia świerzbowcem podaje się psu leki przeciwpasożytnicze.
Zapalenie ucha u psa – zapobieganie
Podstawową czynnością, która zapobiega chorobom uszu u psa są regularne przeglądy, wykonane raz w tygodniu. Jeżeli widzisz, że w uchu zebrała się już duża ilość woskowiny może skorzystać z dostępnych w sklepach zoologicznych preparatów w kroplach do pielęgnacji uszu psa. Zakrop ucho psa, wmasowując preparat, odczekaj kilka minut i wyczyść ucho za pomocą specjalnych patyczków do uszu dla psów.
Innym ważnym elementem profilaktyki u psów jest regularne odwinięcie małżowiny usznej na zewnątrz w przypadku psów o długich uszach, w celu wentylowania kanału słuchowego.
Nie zapomnij również wysuszyć uszy psa po każdej kąpieli.
Bibliografia
R. Neiger, Diagnostyka różnicowa w chorobach wewnętrznych psów i kotów, Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011.
R. Nielson, C Couto, red. wyd. polskiego: A. Czubek, R. Karczmarczyk, Choroby wewnętrzne małych zwierząt, Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009.
R. Sapierzyński, Zapalenie ucha zewnętrznego u psów, „Medycyna Weterynaryjna”, 2009/65, s. 552-556.
R. Sapierzyński, Powikłania zapalenia ucha zewnętrznego u psów i kotów, „Życie weterynaryjne”, 2015/90, s. 515-519.
I. Taszkun, Postępowanie diagnostyczne w przypadku otitis externa u psów, „Życie weterynaryjne”, 2013/88, s. 281-285.
L. Wolf Friedl, Co dolega mojemu psu? Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1997.
dr Mateusz Karatysz
Opiekun buldożki Daisy, borykającej się od wielu lat z problemami zdrowotnymi. Dziennikarz, popularyzator świadomych adopcji zwierząt oraz produktów, które pomagają opiekunom w samodzielnym rozwiązywaniu problemów pojawiających się, podczas opieki nad zwierzętami. Twórca serwisu www.zoonews.pl
Przeczytaj inne artykuły u zdrowiu psów i kotów
