Żaba moczarowa – rozmnażanie, wygląd, opis gatunku
Autorstwa Christian Fischer, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2240335
Żaba moczarowa to najmniejszy brunatny płaz o charakterystycznym zachowaniu w okresie godowym. Przyciąga wtedy wzrok szatą godową i hałasem, jaki czyni.
Spis treści - kliknij strzałkę
Żaba moczarowa – systematyka i występowanie
Żaba moczarowa to pospolity bezogonowy płaz z rodziny żabowatych. Gatunek ten wywodzi się z grupy żab brunatnych i bardzo przypomina ubarwieniem żabę trawną. Żaba moczarowa często zasiedla te same tereny co wspomniana żaba trawna. Zasięg występowania żaby moczarowej jest dość duży. Płaz ten zasiedla niemal całą Europę i Azję Północną, aż po koło podbiegunowe. W naszym kraju żabę moczarową najliczniej można spotkać na obszarach nizinnych, w parkach miejskich, ogrodach, łęgach i lasach sosnowych.
Jak wygląda żaba moczarowa?
Żaba moczarowa nie jest dużym płazem, zarówno samce, jak i samice osiągają długość od 4 do 8 cm. Ich smukłe ciało pokryte jest cienką i gładką skórą. Grzbiet zdobią wyraźne fałdy skórne ubarwione na różne odcienie brązu z ciemniejszymi znaczeniami. Większe czarne plamy u żaby moczarowej występują na skroni. Tylne kończyny ozdobione są poprzecznymi pręgami. Brzuch żaby moczarowej jest wybarwiony na biało lub żółto. Pozbawiona natomiast koloru jest skóra na wewnętrznej części tylnych nóg, przez którą widać mięśnie. Duże złote oczy żaby są wypukłe, osadzone na bokach szpiczastej głowy. Żaba moczarowa ma źrenicę poziomą, a błona bębenkowa jest oddalona od oka.
Samiec żaby moczarowej zmienia szatę na okres godów, u samicy zjawisko to nie występuje. U żab moczarowych występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec żaby moczarowej na palcach przednich kończyn ma duże wybarwione na czarno zgrubienia skórne tzw. modzele godowe. Poza tym u samców widać wyraźnie zarysowane worki rezonujące oraz obwisłe fałdy skóry. Samiec waży od 8 do 30 g, natomiast żaba moczarowa samica od 8 do 24 g.
Żaba moczarowa – środowisko życia
Żaba moczarowa ma spory potencjał siedliskowy, gdyż w przeciwieństwie do innych polskich żab jest bardzo wytrzymała na niedobory wody. Poza okresem godów żyje wyłącznie na lądzie. Żaba moczarowa bez większych problemów może żyć w środowisku lądowym wilgotnym, jak i suchym. Jej biotopem są łąki, lasy liściaste i iglaste (świerkowe), polany leśne, torfowiska czy pola uprawne. Żaba moczarowa jest wyjątkowa także pod względem trybu życia. Choć prowadzi dzienny tryb życia i chętnie korzysta z kąpieli deszczowych to nie stroni także od wychodzenia na słońce. Żaba moczarowa nie obawia się ekspozycji na całkowicie otwartym terenie.
Żaba moczarowa – sen zimowy
Żaby moczarowe żyjące na obszarach chłodnych zapadają w sen zimowy. Hibernacja odbywa się na lądzie, w okresie od października do połowy marca. Na miejsce spoczynku żaba moczarowa wybiera nory wykopane w ziemi, szczeliny korzeni drzew, skupiska gałęzi i liści czy zwartą darninę łąk. Sen zimowy żaby moczarowej dobiega końca w marcu, kiedy to musi wyruszyć na gody i złożyć skrzek. Ten etap w życiu żaby nazywany jest okresem odrętwienia zimowego.
Co je żaba moczarowa?
Żaba moczarowa odżywia się pajęczakami, ślimakami, muchówkami, mrówkami, chrząszczami, ważkami, żądłówkami, konikami polnymi czy stonkami ziemniaczanymi, larwami owadów oraz dżdżownicami. Kijanki żaby moczarowej pożywiają się glonami, cząstkami roślin i zwierząt pobieranymi z wody lub zeskrobanymi z roślin.
pixabay.com/images/id-3681292/
Żaba moczarowa gody
Do rozmnażania żaba moczarowa jest gotowa w wieku ok. 3 lat. Okres rozrodczy żab moczarowych zaczyna się w na przełomie marca i kwietnia i odbywa się bardzo dużą gromadą. Te osobniki, które zapadły w sen zimowy wyruszają na gody do najbliżej położonego zbiornika stojącego (głębokość maks. 2 m). Samce w zbiornikach godowych zazwyczaj pojawiają się jako pierwsze.
Po czym poznamy samca w czasie godów?
Po wybarwieniu skóry na niebiesko, nadaktywności i głośnym rechotaniu. Warto zaznaczyć, że niebieska żaba moczarowa nie jest odmianą barwną tego gatunku, to jedynie tymczasowa zmiana koloru skóry na czas rozrodu. Gody żaby moczarowej odbywają się na płyciznach lub wśród gęstej roślinności porastającej brzeg zbiornika. Szuwary mają za zadanie ochronić jaja przed zmianami temperatury. Wszystkie żaby moczarowe w tym okresie są w stanie podwyższonej czujności. Wszelka niepokojąca żaby aktywność sprawia, że zbiornik zamiera, żaby chowają się i milkną.
Żaby moczarowe – rozmnażanie
Do zapłodnienia dochodzi w wodzie. Para opada na dno zbiornika i to tam samica żaby moczarowej objęta uściskiem samca składa jednorazowo jaja. Skrzek przybiera formę galaretowatej kuli. W tym czasie samiec w pozycji godowej (ampleksus pachowy) uwalnia nasienie.
Minimalna temperatura wody potrzebna do złożenia skrzeku przez żabę moczarową to 7 st. C, a temperatura powietrza 10 st. C. Samica żaby moczarowej jest w stanie złożyć od kilkuset do nawet 2800 jaj. Jaja stłoczone są w formie kulistej bryły. Z jaj po 2-3 tygodniach wykluwają się 5-centymetrowe kijanki, które oddychają skrzelami zewnętrznymi i poruszają się dzięki płetwie ogonowej. Kijanka przeobraża się w żabę etapami, najpierw skrzela zmieniają się na wewnętrzne, wyrastają im nogi i następuje utrata ogona. Po pełnym przeobrażeniu w czerwcu młode żaby moczarowe wychodzą z wody. Zazwyczaj by wyjść na ląd, wybierają porę deszczową i nie oddalają się od wody. Po przeobrażeniu żaba moczarowa mierzy od 1 do 1,5 cm.
Żaba moczarowa głos godowy
Samce wydają nieregularny dźwięk, który przy dużym skupisku żab moczarowych przypomina bulgotanie. Głos godowy samca można porównać do sylab łop-łop-łop. Spektakl dźwięku, jaki czyni całe stado żab moczarowych, przy akompaniamencie innych owadów jest nie do pomylenia z niczym innym.
Ciekawostki o żabie moczarowej
- Im pogoda, podczas okresu godowego, jest cieplejsza i słoneczniejsza, tym błękit skóry samców żab moczarowych jest żywszy.
- Modzele godowe, niebieska skóra oraz parzyste rezonatory pojawiają się wyłącznie w okresie godowym u samców żab moczarowych. Brązowe plamy na grzbiecie samców znikają na rzecz niebieskiej lub liliowej szaty godowej.
- Żaby moczarowe zapadające w sen zimowy nie zimują na dnie zbiorników, lecz wybierają za miejsce spoczynku ląd. Otwarte nory ziemne żab nie są przez nie zakopywane.
- Drapieżniki polujące na żaby moczarowe to ptaki szponiaste i zaskrońce. Kijanki natomiast narażone są na atak ryb: okonia, trawianki czy sumika karłowatego.
- Żaba moczarowa jest najmniejszą brunatną żabą w Polsce.
- Podczas godów żaby moczarowe prowadzą intensywną głodówkę.
- Skrzek wielu samic dość często łączy się w jedną galaretowatą masę.
Żaba moczarowa – ochrona gatunkowa
Żaba moczarowa nie jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem (czerwona lista IUCN- LC), jest gatunkiem najmniejszej troski, lecz nie pozbawionym ochrony. Państwa zrzeszone w Unii Europejskiej zobowiązane są chronić siedliska tych żab oraz miejsc spoczynku (Dyrektywa Siedliskowa załącznik IV i Konwencja Berneńska załącznik II). W naszym kraju żaba moczarowa jest objęta całkowitą ochroną gatunkową, ochrona ma charakter bierny.
Redakcja
Bibliografia:
Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.), Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny część 3, Warszawa 2012.
Poznaj inne ciekawostki o zwierzętach
