Zespół Cushinga u psa – objawy, diagnoza, koszt leczenia
pixabay.com/images/id-5199866/
Choroba Cushinga to przewlekła, wieloobjawowa choroba, która wyniszcza organizm psa i może doprowadzić do szybkiej śmierci. Co powinien zrobić opiekun psa?
Spis treści - kliknij strzałkę
Zespół Cushinga u psa – co to za choroba?
Choroba Cushinga, czyli hiperadrenokortycyzm / hiperkortyzolemia u psów to nic innego, jak nadczynność kory nadnerczy. Zespół Cushinga to choroba endokrynologiczna o przewlekłym charakterze, który wpływa negatywnie na funkcjonowanie całego organizmu psa.
Cushing u psa występuje wtedy, gdy organizm zwierzęcia wytwarza za dużo kortyzolu – hormonu, odpowiedzialnego m.in. za reakcje na stres, kontrolę poziomu cukru we krwi czy kontrolę poziomu elektrolitów w organizmie.
Nadmiar tego hormonu nie tylko szkodzi narządom wewnętrznym, ale także prowadzi do zaburzeń pracy całego organizmu.
Kortyzol produkowany jest przez nadnercza (dwa małe gruczoły usytuowane w brzuchu, obok nerek), z kolei hormon ACTH, który kontroluje produkcję kortyzolu i jego uwalnianie z nadnerczy produkowany jest przez przysadkę mózgową. Właśnie z tego względu mówić można o dwóch rodzajach tej choroby.
Zespół Cushinga – rodzaje choroby
Zespół Cushinga może występować w formie przysadkowej oraz nadnerczowej. Inne przyczyny występowania tej choroby u psów zostaną omówione w dalszej części artykułu.
Przysadkowo-zależny zespół Cushinga
Około 80-85% psów dotkniętych chorobą Cushinga cierpi na jej odmianę spowodowaną nadmiernym wydzielaniem hormonu ACTH przez przysadkę mózgową, co prowadzi do obustronnego wzrostu kory nadnerczy.
Zwiększone wydzielanie ACTH powodowane jest zwykle przez mikro- i makrogruczolaki występujące w przedniej części przysadki mózgowej. U większości psów występuje łagodny nowotwór przysadki, chociaż w niektórych przypadkach może on mieć charakter złośliwy – gruczolakoraki.
Mikrogruczolaki to guzy o średnicy poniżej 10 mm, które zwykle nie powodują nasilenia objawów. Wyjątek stanowić mogą duże guzy, które mogą dawać objawy neurologiczne.
Nadnerczowo-zależny zespół Cushinga
Około 15-20% psów dotkniętych chorobą Cushinga boryka się z guzami nadnerczy. Zwykle gruczolaki i gruczolakoraki występują obustronnie. W przypadku jednostronnych zmian zwykle dochodzi do zaniku drugiego nadnercza.
Choroba Cushinga u psa – przyczyny
Ogólnie rzecz biorąc przyczyny pojawienia się choroby Cushinga u psów mogą mieć charakter spontaniczny, w wyniku pojawienia się guzów przysadki bądź nadnerczy, a także jatrogenny – na skutek przewlekłego podawania psu glikokortykosteroidów. W tym drugim przypadku dochodzi do obniżenia poziomu ACTH i kortyzolu.
Rzadziej zespół Cushinga u psów może być spowodowany przez pozaprzysadkowe źródła wytwarzania hormonu ACTH. Może to być spowodowane przez nowotwory neuroendokrynne trzustki, oskrzeli lub płuc.
Inna przyczyną rozrostu nadnerczy i uwalniania kortyzolu do krwi może być żołądkowy peptyd hamujący, który prowadzi do wzrostu poziomu kortyzolu po jedzeniu, bez względu na poziom wydzielanego ACTH przez przysadkę mózgową.
Cushing u psa – predyspozycje rasowe
Obserwacje naukowe wykazały, że zauważalnie częściej zespół Cushinga występuje u psów konkretnych ras. Są to:
- Pudle
- Jamniki
- Yorkshire terriery
- Jack Russell terriery
- Staffordshire bull terriery
- Foksteriery
- Owczarki niemieckie
- Labradory
- Boksery
- Boston terriery
W około 55-65% przypadków choroba dotyka samic.
Zespół Cushinga u psa – objawy
Pierwsze objawy kliniczne choroby Cushinga u psów mogą pojawić się pomiędzy 8. a 12. rokiem życia.
Najczęstszymi objawami Cushinga u psów są:
- Wielomocz – może to być jedyny objaw przez pierwsze 6-12 miesięcy choroby
- Nadmierne pragnienie
- Zwiększony apetyt
- Przerzedzenie okrywy włosowej
- Wyłysienia postępujące od brzucha po boki ciała, aż do klatki piersiowej
- Wyłysienia grzbietu w przypadku przewlekłej choroby
- Zmiana barwy włosa z czarnego na brązowy lub rdzawobrązowy przed wypadnięciem
- Przesuszenie skóry, objawiające się łuskowatym naskórkiem
- Zaskórniki w miejscach ubytku włosów
- Ropne zapalenie skóry spowodowane zwapnieniami skóry
- Współistnienie nużycy w przypadku zespołu keratołojotokowego
- Zanik mięśni brzucha – często mylony z wodobrzuszem; mięśni głowy, ramion, udowych i miednicy
- Zaburzenia cyklu płciowego
- Zanik jąder u samców
- Duszności w wyniku mineralizacji układu oddechowego – zapalenia oskrzeli i płuc
Zaburzenia neurologiczne w chorobie Cushinga u psów
- spadek apetytu
- apatia
- otępienie
- bezcelowe przemieszczanie się
- kręcenie się w kółko
- zespół Hornera
- napady drgawek
- ślepota
- asymetryczne rozszerzenie źrenic
- utrata świadomości
Zespół Cushinga u psa – diagnoza
Diagnoza Cushinga u psów, które przejawiają wielomocz i nadmierne pragnienie wymaga wzięcia pod uwagę chorób nerek, wątroby, cukrzycy, moczówki, nadczynności tarczycy, hiperkalcemii, psychogennego nadmiernego pragnienia. Psy z widocznymi wyłysieniami powinny w pierwszej kolejności przejść badania na niedoczynność tarczycy, zaburzenia hormonów płciowych.
Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie danych z wywiadu, objawów klinicznych oraz wyników badań morfologicznych i biochemicznych krwi oraz moczu.
Najczęściej stosuje się trzy rodzaje testów, które potwierdzają lub wykluczają nadczynność kory nadnerczy.
Zespół Cushinga rozpoznanie testem stymulacji ACTH
Celem testu jest oznaczenie poziomu kortyzolu przed i po stymulacji nadnerczy podaniem ACTH. W tym celu wykonuje się dwa kontrolne badania krwi, przed podaniem ACTH i godzinę po jego iniekcji.
Choroba Cushinga – test hamowania niskimi dawkami deksametazonu
Celem testu jest oznaczenie poziomu kortyzolu przed i po podaniu glikokortykosteroidu. W tym celu wykonuje się trzy kontrolne badania krwi, przed podaniem deksametazonu i po upływie 4 oraz 8 godzin od podania sterydu.
Stosunek kortyzolu do kreatyniny w moczu
Psy z chorobą Cushinga wydalają większe ilości kortyzolu z moczem. Badanie pozwala obliczyć stosunek kortyzolu nerkowego do poziomu kreatyniny.
Zespół Cushinga u psa – leczenie
Leczenie zespołu Cushinga musi zawsze odbywać się pod kontrolą lekarza weterynarii. Strategie leczenia nie wykluczają zabiegu chirurgicznego, naświetlania i terapii farmakologicznej. W niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie wszystkich trzech rozwiązań.
Zaangażowanie opiekuna psa powinno polegać na pełnej kontroli podawania leków oraz wizytach kontrolnych po 10 dniach, 4 tygodnia, 12 tygodniach i dalej co każde 3 miesiące od wdrożenia leczenia.
Leczenie psa z przysadkowo-zależnym zespołem Cushinga
Lekiem zarejestrowanym w Polsce do stosowania w przypadku nadczynności kory nadnerczy jest Trilostan. Jest to lek krótkodziałający, którego celem jest blokowanie tworzenia się glikokortykosteroidów, co obniża poziom kortyzolu.
W przeszłości podstawowym lekiem w terapii nadczynności kory nadnerczy był Mitotan, który jest nieco skuteczniejszy od Vetorylu. Obecnie nadal ma on zastosowanie, głównie wtedy, gdy Trilostan okazuje się nie być skuteczny.
Innymi sposobami na leczenie przysadkowo-zależnego zespołu Cushinga jest wycięcie przysadki oraz radioterapia.
Leczenie psa z nadnerczowo-zależnym zespołem Cushinga
Podstawowym leczeniem jest chirurgiczne usunięcie nadnercza. Operację wykonuje się wtedy, gdy guzy nie mają złośliwego charakteru i są niewielkie.
Niestety usunięcie nadnercza powoduje utratę wielu potrzebnych hormonów, co wymaga specjalnej terapii farmakologicznej po operacji.
Nadnerczowy zespół Cushinga może być jednak leczony farmakologiczne, z wykorzystaniem leków, jak w przypadku formy przysadkowej.
Dieta psa przy zespole Cushinga
Szczególnie istotne w diecie psów z chorobą Cushinga jest utrzymywanie wyższego stężenia kwasów omega 3 i 6. Jednocześnie psy powinny otrzymywać pokarm o ograniczonej zawartości tłuszczu i białka, z dodatkiem włókna pokarmowego i antyoksydantów.
W chorobach towarzyszących, jak cukrzyca czy kamica dieta powinna być ustalana indywidualnie do potrzeb psa.
Nieleczony zespół Cushinga
Nieleczony zespół Cushinga może doprowadzić do innych zaburzeń zdrowotnych, takich jak:
- Cukrzyca
- Nadciśnienie tętnicze
- Choroba zatorowo-zakrzepowa płuc
- Zakażenie nerek i układu moczowego
- Kamica dróg moczowych
- Zapalenie trzustki
- Wiotkość stawów
- Problemy z gojeniem ran
- Niewydolność serca
Rokowania w zespole Cushinga
Zespół Cushinga to choroba, która zwykle związana jest z guzami przysadki bądź nadnerczy.
W przypadku przysadkowej formy zespołu Cushinga średni czas życia psa od czasu rozpoznania wynosi od 2 do 4 lat w zależności od wieku psa oraz jego ogólnej kondycji zdrowotnej.
Psy z niezłośliwym gruczolakiem kory nadnerczy mają dobre rokowania, podczas gdy psy z nowotworem złośliwym z przerzutami umierają w ciągu roku.
Leczenie farmakologiczne spontanicznej nadczynności kory nadnerczy pozwala na zwalczanie objawów, ale nie prowadzi do wyleczenia.
Mimo powyższego wiele psów z zespołem Cushinga żyje z chorobą bez zagrożenia życia. W niektórych przypadkach przebieg jest tak lekki, że nie trzeba wdrażać leczenia.
W każdym razie kluczowa jest szybka diagnoza, postawiona przez lekarza weterynarii.
Redakcja
Bibliografia:
P. Wilkołek, Nadczynność kory nadnerczy – zespół Cushinga, agroswiat.pl/spisy/choroby_nadnerczy_steroidoterapia.pdf (data dostępu: 25.09.2022)
chorobacushinga.pl (data dostępu: 25.09.2022)
cowsierscipiszczy.pl/choroba-cushinga/#leczenie-syndromu-cushinga-pochodzenia-przysadkowego (data dostępu: 25.09.2022)
Poznaj inne porady o zdrowiu psów i kotów
