Niewydolność nerek u psa – JAK POMÓC PSU z chorymi nerkami?
pixabay.com/images/id-5886819/
Nerki psa to narząd, który odpowiada za prawidłowe oczyszczanie krwi ze szkodliwych produktów przemiany materii. Nieleczone choroby nerek psów mogą prowadzić do śmierci.
Spis treści - kliknij strzałkę
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jakie funkcje pełnią nerki psa
- Jaki powinien być mocz zdrowego psa
- Jakie są najczęstsze przyczyny chorób nerek u psów
- Jak diagnozować i leczyć psy z chorobami nerek
- Jaką dietę stosować w przypadku psów z niewydolnością nerek
Nerki u psa – jak wyglądają?
Nerki to narząd parzysty, położone są w jamie brzusznej psa za klatką piersiową, po obu stronach kręgosłupa. Kształtem przypominają fasolę, której wypukły brzeg skierowany jest ku bocznej stronie ciała psa, z kolei wklęśnięcie ku środkowi. To właśnie w miejscu wklęśnięcia do nerek wchodzą naczynia krwionośne oraz moczowód, który wyprowadza mocz z miedniczki nerkowej.
Cała nerka otoczona jest torebką nerkową, która powleczona jest błoną otrzewną. Wydzielanie moczu ma miejsce poprzez kanaliki moczowe, które tworzą kłębuszki nerkowe (nefrony). To właśnie z tych gruczołów wypływa mocz, który następnie trafia do miedniczki nerkowej i moczowodu.
Budowa nerki psa
Do opracowania wykorzystano grafikę: <a href=”https://www.freepik.com/free-vector/human-internal-organ-with-kidney_27286162.htm#query=kidney&position=0&from_view=search&track=sph”>Image by brgfx</a> on Freepik
Nerki u psa – funkcje
Nerki to narząd, którego głównym zadaniem jest oczyszczanie krwi ze szkodliwych produktów przemiany materii, a także obcych dla organizmu substancji. W skomplikowanym procesie aktywnej i pasywnej filtracji nerki usuwają jony soli mineralnych, dzięki czemu w organizmie psa może być zachowana równowaga wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa. Dzięki temu oczyszczona krew o odpowiednim poziomie pH i stężeniu elektrolitów wraca do krwioobiegu. Z kolei niechciane substancje trafiają do pęcherza moczowego.
Główne funkcje nerek u psa
- Nerki odgrywają ważną rolę w procesie produkcji krwinek czerwonych.
- Nerki u psa utrzymują równowagę wodną i wydalają szkodliwe produkty przemiany materii.
- Nerki wpływają na pH, stężenie elektrolitów oraz ciśnienie krwi w ciele psa.
Choroby układu moczowego u psa – główne objawy
Choroby układu moczowego u psa mają wpływ na wydajność pracy nerek, jakość i ilość oraz częstotliwość oddawanego moczu. Jako opiekun psa musisz wiedzieć, że to właśnie obserwowalne zmiany zachowania, podczas oddawania moczu są często pierwszym sygnałem, że pies choruje.
Do objawów, na które należy zareagować natychmiast wizytą u lekarza weterynarii należą:
- Zwiększona częstość oddawania moczu
- Zwiększone pragnienie
- Ból i trudności przy oddawaniu moczu
- Nietrzymanie moczu przez psa
- Krew w moczu psa
Mocz psa – jaki powinien być?
Mocz psa powinien być przejrzysty, wodnisty i mieć jasnożółtą barwę. Zmętnieć powinien dopiero po dłuższym pozostawieniu na powietrzu. Woń moczu powinna być słodkawa, niekiedy może przypominać zapach wywaru mięsnego.
Ilość oddawanego moczu zależna jest od ilości przyjmowanych płynów.
Barwa moczu u psa a możliwe problemy zdrowotne
BARWA MOCZU U PSA | MOŻLIWA PRZYCZYNA |
Pomarańczowy mocz u psa | Choroby wątroby |
Różowy, czerwony lub czerwonobrązowy mocz u psa | · Krew w moczu lub rozpad czerwonych krwinek · Zatrucie warfaryną · Spożycie buraków lub jagód |
Brązowy lub czarny mocz u psa | · Rozpad krwinek czerwonych · Żółć – choroby wątroby |
Mlecznobiały mocz u psa | · Ropa spowodowana zapaleniem lub zapaleniem po urazie · Kryształy, kamienie · Tłuszcze obecne na skutek zaburzeń metabolicznych · Sperma |
Źródło: Układ moczowy, w: B. Fogle, Wielka encyklopedia, Psy, Zdrowie, Tom. 5., Wyd. Axel Springer Polska, Warszawa 2008.
Niewydolność nerek u psa – pierwsze oznaki problemu
Pies powinien przyjmować dziennie 60-80 ml płynów / kilogram masy ciała. Zatem 20 kg pies powinien przyjmować ok. 1,4 litra płynów. Jednocześnie zdrowy pies o wadze 20 kg powinien oddawać ok. 800 ml moczu dziennie.
Ilość przyjętych płynów różni się jednak od tej teoretycznej dawki z uwagi na rodzaj przyjmowanego pokarmu. Psy, które jedzą karmę mokrą, która zawiera w sobie minimum 80% wody piją mniej wody z miski, w porównaniu do psów, które jedzą karmę suchą.
Pierwszą oznaką problemów, na którą trzeba zwrócić uwagę jest poliuria – nadmiernie częste oddawanie moczu oraz polidypsja – nadmierne pragnienie.
Przyczyny poliurii i polidypsji u psa
- Cukrzyca u psa
- Choroby nerek u psa
- Choroby wątroby u psa
- Zaburzenia pracy nadnerczy u psa
- Ropomacicze u suczek
- Moczówka prosta
- Schorzenia wywołujące podwyższony poziom krwi
Choroby nerek u psa – 2 kluczowe fakty
- Liczba komórek nerkowych jest największa zaraz po narodzinach psa. Organ ten nie produkuje nowych komórek, dlatego wszelkie uszkodzenia nerek mają charakter nieodwracalny, a celem prawidłowej opieki nad zwierzęciem powinno być zachowanie, jak największej liczby nefronów.
- Dwa najważniejsze wskaźniki pracy nerek, oznaczane w badaniu krwi to: azot mocznika i kreatynina. Azotemia to stan, w którym stężenie obu tych związków jest podniesione. Azotemia dowolnego stopnia oznacza, że co najmniej 75% komórek w nerkach nie funkcjonuje!
Choroby nerek u psa – najczęstsze przyczyny
Istnieje wiele przyczyn, dla których nerki psa mogą przestać prawidłowo funkcjonować. Wystarczy mechaniczny uraz bądź czasowe zaburzenie czynności nerek, by doprowadzić do niewydolności nerek u psa.
Toksyczne uszkodzenie nerek u psa
Część substancji chemicznych, np. leki mogą wykazywać nefrotoksyczność – uszkadzać bądź niszczyć nefrony. Zwykle uszkodzenia nerek są niewielkie, chociaż zdarzają się zatrucia śmiertelne w skutkach.
Typowe substancje toksyczne dla nerek psów to:
- Glikol etylowy
- Ibuprofen
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne
- Witamina D w zbyt dużych ilościach (składnik trutki na szczury i myszy)
- Winogrona i rodzynki
Niedokrwienie u psa
Utrata dopływu krwi do nerek, która często występuje w wyniku silnego odwodnienia organizmu może doprowadzić do wyłączenia całego narządu. Zwykle dochodzi w pierwszej kolejności do martwicy ogniskowej na niewielkim obszarze. Zawały nerek są często nierozpoznane w momencie ich wystąpienia, a ujawniają się np. podczas badania USG nerek.
Infekcje a zdrowie nerek
Infekcje bakteryjne nerek mogą być spowodowane przez bakterie znajdujące się w krwi. Zdecydowanie częściej są to jednak bakterie z pęcherza moczowego, które wędrują w górę moczowodu aż do nerek. Jest to sytuacja dosyć niebezpieczna, podczas której pies może oddawać mocz po kropelce i może się w nim pojawić krew.
Szczególnie groźną infekcją bakteryjną, wywołaną przez bakterie, które dostały się do krwi jest leptospiroza. Więcej o tej groźnej chorobie dowiesz się z artykułu:
https://zoonews.pl/leptospiroza-u-psa-objawy-diagnoza-leczenie/
Pasożyt nerkowy u psa
Przyczyną chorób nerek może być rozpowszechniony na świecie robak Dioctophyme renale – nicień czerwonej barwy, który żyje w miedniczce nerkowej. Pies zaraża się tym pasożytem zjadając nosiciela pośredniego jego larw – pierścienicę. Objawami zarażenia jest krwisty mocz oraz znamiona zakażenia wtórnego. W przypadku braku skuteczności leczenia farmakologicznego pasożyta usuwa się chirurgicznie.
Rak nerek u psa
Guzy nowotworowe są przyczyną powtarzających się krwawień z moczem. Guzy nowotworowe nerek prawie zawsze są złośliwe, dlatego częstym wskazaniem jest usunięcie chorej nerki. Zwykle guzy nerek można rozpoznać poprzez omacywanie przez powłoki ciała.
Niewydolność nerek u psa
Niewydolność nerek u psa to stan, w którym ponad 75% narządu przestaje funkcjonować. Najczęściej spotykanym objawem tej choroby jest zwiększone wydalanie moczu, ponieważ nerki tracą umiejętność zatrzymywania wody, to z kolei prowadzi do zwiększonego picia wody, którą pies chce uzupełnić.
Niewydolność nerek u psa może przyjąć formę przewlekłą bądź ostrą.
Przewlekła niewydolność nerek u psa
Przewlekła niewydolność nerek u psów (chronic renal failure – CRF) to choroba, która występuje znacznie częściej niż niewydolność ostra. Ma ona zwykle związek z procesami starzenia się organizmu psa. Proces uszkodzeń nerek zaczyna się zwykle stopniowo i w taki sposób, że początkowo nie można zauważyć żadnych objawów, zwłaszcza że organizm psa może uruchamiać mechanizmy, które mają za zadanie kompensować zmniejszoną wydolność nerek.
Przewlekła niewydolność nerek u psa występuje w trzech, następujących po sobie fazach:
- Wczesna niewydolność nerek
- Umiarkowana niewydolność nerek
- Poważna niewydolność nerek – końcowa faza niewydolności – mocznica u psa
Każda z tych faz może być skompensowana lub nieskompensowana. Jeśli dane stadium jest skompensowane, to objawy będą słabo lub w ogóle niewidoczne. W nieskompensowanej formie objawy są wyraźnie widoczne.
Przewlekła niewydolność nerek u psa – objawy
- Zwiększone pragnienie
- Wzmożone wydalanie moczu
- Ospałość
- Utrata apetytu
- Spadek masy ciała
- Odwodnienie
- Bladość błon śluzowych – anemia u psa
Mocznica u psa
Mocznica u psa jest zespołem objawów, które występują w końcowe fazie przewlekłej niewydolności nerek. Wśród wielu objawów wysokiego poziomu mocznika u psa wskazać należy:
- Zapach mocznika z pyska psa
- Krwawienia z błoń śluzowych w wyniku zaburzeń funkcji płytek krwi
- Krwawe wymioty
- Smoliste stolce
- Spadek ilości wydalanego moczu
- Spadek apetytu
Ostra niewydolność nerek u psa
Ostra niewydolność nerek u psów (acute renal failure – ARF) występuje raczej rzadko i najczęściej jest spowodowana przez toksyczne lub infekcyjne uszkodzenie nerek. Stan ten jest poważny i wymaga intensywnej opieki nad psem.
Przyczyny ostrej niewydolności nerek u psa
KATEGORIA | PRZYKŁADY PRZYCZYN |
Infekcja / zakażenie | · Zakażenie dolnych dróg moczowych wstępujące do nerek · Leptospiroza · Sepsa |
Wstrząs | · Oparzenia · Urazy · Krwotok · Niewydolność serca · Niedrożność dróg moczowych |
Choroby serca | · Niskie ciśnienie krwi · Skrzepy krwi |
Choroby ogólne | · Niewydolność wątroby · Zapalenie otrzewnej · Zapalenie trzustki |
Inne | Nowotwory |
Substancje chemiczne i leki | · Zatrucie płynem chłodniczym (glikolem etylenowym) · Amfoterycyna B – toksyczny dla nerek antybiotyk · Niesteroidowe leki przeciwzapalne – u niektórych psów |
Źródło: Układ moczowy, w: B. Fogle, Wielka encyklopedia, Psy, Zdrowie, Tom. 5., Wyd. Axel Springer Polska, Warszawa 2008.
Kłębuszkowe zapalenie nerek u psa
Kłębuszki to struktury, które odpowiadają za filtrowanie krwi. Zapalenie nerek u psów może zablokować kłębuszki, co uniemożliwi ich prawidłowe działanie. Kłębuszkowe zapalenie nerek może doprowadzić do uszkodzenia całego narządu, a chory pies może nie wykazywać żadnych objawów aż do momentu upośledzenia czynności nerek w 75%.
Niewydolność nerek u psa – diagnostyka
Badanie krwi oraz moczu jest podstawą diagnozowania chorób nerek u psów.
W badaniach krwi analizuje się takie parametry, jak:
- Kreatynina u psa – zwiększone stężenie kreatyniny we krwi wskazuje na choroby nerek. Zwiększona jej ilość może powodować mdłości;
- Azot mocznika we krwi (blood urea nitrogen – BUN) – jest produktem ubocznym trawienia białek. Jeżeli poziom BUN jest wysoki, a poziom kreatyniny prawidłowy, to może być to normalne zjawisko u zwierząt karmionych dietą wysokobiałkową;
- Symetryczna dimetyloarginina (symetric dimethylarginine – SDMA) – jest to nowy, bardziej czuły parametr w porównaniu do kreatyniny i BUN. Podczas gdy wysoki poziom kreatyniny i BUN oznacza, że nerki upośledzone są w ponad 75% SDMA zaczyna podnosić się przy upośledzeniu na poziomie 40%. Dzięki temu choroba może zostać wykryta znacznie wcześniej;
- Elektrolity – niewłaściwe stężenie potasu i fosforu może wskazywać na chore nerki u psa;
- Hematokryt (packed cel volume – HCT) – to parametr, który określa procentową zawartość czerwonych krwinek w krwi. Na tej podstawie można ocenić, czy pies ma anemię. Anemia z kolei może pojawić się u psów cierpiących na przewlekłą niewydolność nerek, u których nerki przestały produkować hormon erytropoetynę, która stymuluje szpik kostny do produkcji erytrocytów.
W badaniach moczu analizuje się takie parametry, jak:
- Obecność bakterii;
- Ciężar właściwy moczu, czyli gęstość moczu;
- Ilość białka w moczu.
Psy chore na CRT często wykazuję podniesione ciśnienie krwi.
Niewydolność nerek u psa – leczenie
W przypadku ostrej niewydolności nerek pies wymaga natychmiastowej hospitalizacji. Lekarz może zalecić:
- Płynoterapię
- Antybiotykoterapię
- Leki normujące oddawanie moczu
- Leki normujące przepływ krwi
W przypadku psów, u których zdiagnozowano przewlekłą niewydolność nerek opiekun ma do wyboru wiele metod leczenia:
- Antybiotyki
- Eliminacja potencjalnych toksyn
- Płynoterapia i nawadnianie
- Obniżanie ciśnienia krwi
- Inhibitory ACE – obniżają ciśnienie krwi dostarczanej do nerek, co obniża ilość białka przechodzącego przez kłębuszki
- Leki wiążące fosforany
- Suplementacja potasem
- Suplementacja żelazem
- Karmy weterynaryjne dla psów z chorymi nerkami
Dieta nerkowa dla psa
Karma dla psa z niewydolnością nerek powinna być wysokoprzyswajalna, o obniżonej zawartości białka, fosforu i sodu, co pomaga ograniczyć ilość BUN oraz fosforu we krwi oraz unormować wysokie ciśnienie krwi.
W literaturze przedmiotu istnieją dyskusje na temat roślinnego źródła białka w dietach nerkowych. Mimo potencjalnych zalet białek roślinnych, lepszy smak i większa przyswajalność białek zwierzęcych sprawiają, że ich wykorzystanie jest bardziej wskazane.
International Renal Interest Society zaleca, by dieta dla psów z problemami z nerkami wprowadzana była na wczesnych etapach choroby, by przyzwyczaić psa do niskobiałkowej diety, gdy czuje się on jeszcze stosunkowo dobrze. Dzięki temu, gdy stan psa pogorszy się w przyszłości nie powinny wystąpić problemy z brakiem apetytu.
W sklepach zoologicznych dostępne są karmy weterynaryjne oznaczone jako Renal, które po konsultacji z lekarzem weterynarii można zastosować w trakcie leczenia psa z chorymi nerkami.
Suplementy diety dla psów z chorymi nerkami
Badania potwierdzają korzyści wynikające z podawania EPA i DHA w postaci olejów z ryb i innych olejów pochodzenia morskiego.
Probiotyki zalecane są dla wszystkich zwierząt, gdyż wspierają układ pokarmowy oraz odpornościowy. Istnieją specjalne preparaty probiotyczne dla psów z chorobami nerek, które wiążą toksyny w przewodzie pokarmowym, co odciąża nerki – u psów stosuje się AZODYL – kapsułka musi być podana w stanie zamkniętym, jej otwarcie i zmieszanie z pokarmem zmniejsza skuteczność preparatu.
Psy z chorobami nerek narażone są na niedobory rozpuszczalnych w wodzie witamin B i C, dlatego zaleca się ich suplementację.
Aminokwas arginina zwiększa przepływ krwi przez nerki oraz tempo jej filtrowania przez kłębuszki, dlatego jego suplementacja może być skuteczna w przewlekłej niewydolności nerek, ale zaleca się ostrożność w jej podawaniu u psów chorych na kłębuszkowe zapalenie nerek.
Młodzieńcza niewydolność nerek u psa – zagrożone rasy
Niektóry psy mają dziedziczną skłonność do wystąpienia wczesnej niewydolności nerek, są to m.in.:
- cocker spaniel
- samojed
- shar pei
Niewydolność nerek u psa – zagrożone rasy
Wśród innych ras psów niewydolność nerek może być również warunkowana genetycznie, jednak będzie rozwijała się nieco wolniej, są to m.in.:
- alaskan malamute
- basenji
- beagle
- berneński pies pasterski
- bulterier
- cairn terier
- chow chow
- doberman
- angielski foxhound
- owczarek niemiecki
- golden retriever
- lhasa apso
- sznaucer miniaturowy
- norweski pies na łosie
- rottweiler
- shih tzu
- terier pszeniczny miękkowłosy
- pudel standard
- welsh corgi
Niewydolność nerek u psa – podsumowanie
Chore nerki u psa nie muszą być wyrokiem. Jeżeli pies został zdiagnozowany odpowiednio wcześnie, a opiekun stosuje się do zaleceń lekarza weterynarii i skrupulatnie przestrzega procedury leczenia, to pies może żyć we względnym zdrowiu przez wiele lat.
Pytania czytelników
Czy jeśli nie wyprowadzam psa na spacer przez całą noc, to robię mu krzywdę?
Większość psów nie ma problemu z trzymaniem moczu przez 12 godzin. Gdy pies jest młody i zdrowy noc bez spaceru niczym mu nie grozi. Gdy pies się starzeje, dla jego zdrowia należy mu umożliwić wyjście na siku co 6-8 godzin.
Skąd wiadomo, że psa boli, podczas sikania?
Gdy pies odczuwa ból przy sikaniu, to pozostaje w pozycji typowej dla sikania jeszcze przez chwilę po zakończeniu oddawania moczu. Silny ból może dodatkowo powodować popiskiwanie.
Czy istnieje związek pomiędzy karmieniem psa suchą karmą a chorobami układu moczowego?
Nie ma takiego związku. Należy jednak pamiętać, że niektóre choroby układu moczowego – odkładanie się osadu lub kamieni – mogą się pogłębiać przez nadmierną koncentrację moczu. Karmienie mokrą karmą bardziej rozcieńczy mocz. Psy karmione suchą karmą powinny być kontrolowane dokładniej, co do ilości wypitej wody z miski.
Redakcja
Bibliografia:
B. Fogle, Wielka encyklopedia, Psy, Zdrowie, Tom. 5., Wyd. Axel Springer Polska, Warszawa 2008.
M. Martinez, Gdy twój pies choruje, Wyd. RM, Warszawa 2010.
G. Richter, Księga zdrowia psa i kota, Wyd. Galaktyka, Łódź 2018.
L. Wolf Friedl, Co dolega mojemu psu? Rozpoznanie, leczenie, zapobieganie chorobom, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1997.
Przeczytaj inne artykuły o zdrowiu psów
