IBD U KOTA – jak leczyć nieswoiste zapalenie jelit u kota?
pixabay.com/photos/european-shorthair-cat-kitten-young-8107433/
Spis treści
Nieswoiste zapalenie jelit to problem, który może wystąpić w jelicie cienkim i grubym. IBD charakteryzuje się m.in. zaburzeniami wchłaniania substancji odżywczych w jelitach, wymiotami i biegunkami. Są to niestety objawy nieswoiste, dlatego tak trudno jest zdiagnozować ten coraz częściej występujący u kotów problem. Jakie konkretnie są przyczyny IBD, jak je zdiagnozować i leczyć? Odpowiedzi m.in. na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Czym jest IBD u kota?
IBD, czyli nieswoiste zapalenie jelit (IBD – inflammatory bowel disease) to grupa kilku przewlekłych chorób jelit, które mogą rozwijać się w każdym ich odcinku. To wieloczynnikowe zaburzenie może objawiać się wymiotami, biegunką i problemami z wchłanianiem składników pokarmowych oraz zwiększoną przepuszczalnością. Jest to więc zaburzenie o cechach przewlekłej enteropatii. W artykułach naukowych zaznacza się, że enteropatie klasyfikuje się jako zależne od diety, reagujące na antybiotyki, glikokortykosteroidy lub oporne na leczenie.
By lepiej zrozumieć na czym polega IBD warto wiedzieć, że ściany jelita cienkiego zbudowane są z kosmków jelitowych i wypełniających przestrzenie pomiędzy nimi enterocytów. Te ostatnie odpowiadają za wchłanianie. U kotów z IBD struktura kosmków jest wypaczona – stają się one płaskie, niekiedy łączą się ze sobą, powodując, że brakuje miejsca dla enterocytów. W nieswoistym zapaleniu jelit dochodzi również do stanu zapalnego szczelin między kosmkami, prowadzi to do uszkodzenia błony śluzowej jelit i zwiększenia ich przepuszczalności. To z kolei prowadzi do wycieków z jelit do krwioobiegu.
Jakie są przyczyny IBD?
Do tej pory nie poznano dokładnych przyczyn IBD u kotów, chociaż uważa się, że jest to reakcja jelitowa na antygeny bakteryjne i/lub środowiskowe. Mimo to poczyniono pewne postępy w rozpoznaniu przyczyn, a do głównych czynników zalicza się obecnie:
- Przyczyny genetyczne – przyczyny genetyczne zostały dobrze udokumentowane u ludzi. Wykazano również, że niektóre rasy psów są podatne na IBD (owczarek niemiecki). W przypadku kotów niektóre źródła wskazują na podatność kotów syjamskich i innych ras orientalnych. Z drugiej strony, w praktyce innych lekarzy, koty cierpiące na IBD to najczęściej rasy krótkowłose i długowłose – zatem stanowiska te są rozbieżne.
- Czynniki środowiskowe – u ludzi cierpiących na IBD wśród czynników środowiskowych wymienia się nieprawidłową dietę, stres, działanie leków. Mimo, że nie udało się do tej pory udowodnić naukowo związku pomiędzy stresem a IBD u kotów, to wiadomo już, że może on prowadzić u kotów np. do idiopatycznego zapalenia pęcherza moczowego.
- Czynniki mikrobiologiczne – przypuszcza się, że na rozwój nieswoistego zapalenie jelit wpływ może mieć obecność chorobotwórczych bakterii np. coli. Jednocześnie te same szczepy bakterii występują również u zdrowych kotów, co sugeruje, że IBD jest chorobą wywołaną przez wiele czynników, które wzajemnie na siebie oddziałują.
- Układ immunologiczny błony śluzowej jelita – dowolne zaburzenia ciągłości układu obronnego błony śluzowej mogą prowadzić do rozwoju przewlekłego zapalenia.
Sprawdź witaminy dla kota
Reklama
Objawy IBD u kota
Objawy IBD zależą od miejsca w jelitach, zajętego chorobą. Nieswoiste zapalenie jelit, co warto przypomnieć, może wystąpić na obszarze od jelita cienkiego do jelita grubego.
Wśród najczęstszych objawów IBD u kota wskazuje się:
- Wymioty
- Biegunkę
- Przelewanie w brzuchu
- Bóle brzucha
- Wzdęcia i gazy
- Obecność strawionej krwi w kale
- Obecność świeżej krwi w kale
- Utratę masy ciała
- Pogorszenie apetytu
- Całkowitą utratę apetytu
Przedostanie się toksyn do krwioobiegu może doprowadzić do odpowiedzi immunologicznej. To z kolei może być źródłem alergii pokarmowej bądź nietolerancji pokarmowej.
Objawy IBD sklasyfikować można również w oparciu o rodzaj nieswoistego zapalenia jelit. To występuje najczęściej na skutek nacieku limfocytów i plazmocytów, a rzadziej eozynofilii i neutrofili.
Limfocytarno-plazmocytarne zapalenie jelita cienkiego u kota
Linfocytarno-plazmocytarne zapalenie jelita cienkiego u kota (LPE) prowadzi zwykle do wymiotów, jednak czasami występuje także utrata masy ciała, biegunka i/lub utrata apetytu.
Limfocytarno-plazmocytarne zapalenie okrężnicy u kota
Limfocytarno-plazmocytarnemu zapaleniu okrężnicy u kota (LPC) towarzyszą zwykle krwawe stolce i biegunka.
Eozynofilowe zapalenie jelita cienkiego u kota
Dominującym objawem eozynofilowego zapalenia jelita cienkiego u kotów (HES) są biegunka z jelita cienkiego, wymioty i/lub spadek masy ciała.
Jak zdiagnozować IBD?
Podstawą do zaklasyfikowania kota do grupy zwierząt z IBD jest występowanie objawów klinicznych przez ponad trzy tygodnie.
W czasie wywiadu lekarz ustali:
- Jakie objawy występują u kota
- Jaką dietą karmione jest zwierzę
- Czy kot przechodzi lub przechodził jakieś leczenie, a jeśli tak, to jaka była reakcja na leczenie
Rozpoznanie choroby wykonuje się przede wszystkim poprzez wykluczenie innych chorób, które mogą dawać podobne objawy.
Po wykluczeniu przyczyn ze strony układu pokarmowego (pasożyty, bakterie, grzyby, nowotwory, alergia pokarmowa, nietolerancja pokarmowa, przemijające zapalanie żołądka i jelit), jak i spoza układu pokarmowego (zakażenia wirusowe, upośledzenia czynności: wątroby, nerek, trzustki, tarczycy, kory nadnerczy) przewlekłą enteropatię klasyfikuje się jako enteropatię dietozależną (FRE – food-responsive enteropathy), biegunkę reagującą na leczenie antybiotykami (ARD – antibiotic-responsive diarrhea) albo idiopatyczne IBD.
W procesie rozpoznania lekarz weterynarii może zalecić badanie kału, by wykluczyć inwazję pasożytniczą.
U kotów z IBD opisuje się hipoproteinemię oraz łagodne podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych.
W badaniu krwi warto wziąć pod uwagę poziom kwasu foliowego oraz witaminy B12, gdyż na tej podstawie można stwierdzić, czy występują problemy z wchłanianiem.
U kotów z nieswoistym zapaleniem jelit może występować podwyższone stężenie lipazy trzustkowej w surowicy, sugerujące zapalenie trzustki.
Pomocne może być również USG jamy brzusznej, za pomocą którego można ocenić zmiany błony śluzowej przewodu pokarmowego, grubość ściany jelita i powiększenia krezkowych węzłów chłonnych, które obserwuje się w przebiegu IBD.
Ostatecznie badanie endoskopowe z biopsją błony śluzowej wskazywane jest jako niezbędne, podczas potwierdzenia IBD.
IBD u kota – leczenie
Leczenie IBD u zdiagnozowanego kota jest zwykle procesem złożonym.
U kotów, u których występuje całkowita niechęć do jedzenie i odwodnienie w pierwszej kolejności leczy się objawy, zagrażające bezpośrednio zdrowiu i życiu zwierzęcia.
U kotów ze średnio nasilonymi objawami stosuje się leczenie za pomocą diety lub zmiany mikrobioty układu pokarmowego. W cięższych przypadkach konieczne będzie podanie leków immunosupresyjnych.
Antybiotyki
W przypadku biegunki reagującej na leczenie antybiotykami Chapman wskazuje, że „rutynowo stosuje się metronidazol (10 mg/kg m.c. dwa razy dziennie, zmniejszane w miarę możliwości do jednego podania dziennie) oraz tylozynę (20 mg/kg m.c. dwa razy dziennie)”.
Glikokortykosteroidy
Jak wskazuje Chapman „glikokortykosteroidy są podstawowymi lekami w leczeniu IBD u psów i kotów. Zazwyczaj zaczyna się od dawki 1 mg/kg m.c. dwa razy dziennie i stopniowo obniża ją do najniższej dawki skutecznej, w zależności od objawów klinicznych pacjenta. Prednizon jest substancją, z której powstaje prednizolon – podczas metabolizmu wątrobowego prednizon jest przekształcany w prednizolon na drodze glukuronidacji. U kotów proces ten może być mniej wydajny, dlatego u tego gatunku zaleca się podawanie prednizolonu”.
U kotów, u których choroba przebiega łagodniej, kiedy niewskazane są silniejsze działania niepożądane, a leki niesteroidowe nie były skuteczne, stosuje się budezonid (za Chapman).
Co może jeść kot z IBD?
W postępowaniu dietetycznym u kotów z IBD w pierwszej kolejności stosuje się dietę eliminacyjną, gdyż niekiedy IBD może być w rzeczywistości nietolerancją pokarmową. Dietę eliminacyjną należy oprzeć na karmie, zawierającej jedno źródło, łatwostrawnego białka pochodzenia zwierzęcego, z którym kot nie miał styczności. Dieta taka, jeżeli okaże się skuteczna, staje się zwykle dietą bytową dla ustabilizowanego kota.
We wprowadzeniu nowej karmy bardzo ważne jest stopniowe jej wprowadzanie, by nie wywołać, niebezpiecznego dla kotów, spadku apetytu. Proces zmiany karmy może trwać do 10-14 dni. Optymalny czas trwania diety eliminacyjnej to 10-12 tygodni.
Przy IBD warto wprowadzić również leczenie wspomagające.
Sprawdź witaminy dla kota
Reklama
Probiotyki
Probiotyki dla kota mogą okazać się pomocne w odbudowie mikrobioty jelitowej. Podaje się je doustnie wraz z prebiotykami, które stanowią substancje odżywcze dla szczepów probiotycznych.
Ważne jednak, by kupować probiotyki dedykowane dla kotów, gdyż tylko takie dają pewność, że zostały przebadane pod kątem ich skuteczności w kocim mikrobiomie.
Włókno
U kotów z objawami ze strony jelita grubego pomocne może być podawanie włókna w postaci nasion psyllium – od jednej łyżeczka do jednej łyżki dwa razy dziennie, co może spowolnić perystaltykę układu pokarmowego.
Witamina B12
Zaburzenia wchłaniania z układu pokarmowego mogą prowadzić do niedoboru witaminy B12. Zwykle podawana jest ona w formie podskórnych iniekcji. Ostatnie doniesienia wskazują, że podawanie kobalaminy doustnie w odpowiedniej dawce również może być skuteczne.
Źródła
P. Chapman, Praktyczne leczenie choroby zapalnej jelit (IBD), „Weterynaria po dyplomie”, nr 01/2021.
K. Garraway, K. Allenspach, A. Jergens, Nieswoiste zapalenie jelit u psów i kotów, „Weterynaria po dyplomie”, nr 01/2019.
R. W. Nelson, C. Guillermo Couto, Choroby wewnętrzne małych zwierząt, Tom 1, wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008.
dr Mateusz Karatysz
Opiekun buldożki Daisy, borykającej się od wielu lat z problemami zdrowotnymi. Dziennikarz, popularyzator świadomych adopcji zwierząt oraz produktów, które pomagają opiekunom w samodzielnym rozwiązywaniu problemów pojawiających się, podczas opieki nad zwierzętami. Twórca serwisu www.zoonews.pl
Przeczytaj inne artykuły o zdrowiu
