GIARDIA U KOTA – czy giardioza u kota jest groźna?
Photo by Kirill Levchenko on Unsplash
Lamblia u kota, zwana również giardią to choroba wywoływana przez pierwotniaka giardia, który może prowadzić do problemów ze strony układu pokarmowego kota.
Spis treści - kliknij strzałkę
Giardia – co to za pasożyt?
Giardia duodenalis, syn. Giardia intestinalis oraz Giardia lamblia, to pierwotniak, który kolonizuje jelito cienkie kotów.
Istnieje wiele genogatunków lamblii od A do H, z których powszechnie stwierdzane u kotów są genogatunki F. Niekiedy stwierdzano u kotów również genogatunek A, a sporadycznie B.
Giardia lamblia – cykl życiowy
Kocia giardia ma bardzo prosty cykl życiowy oparty na powtarzającej się, bezpłciowej produkcji trofozoitów (aktywnych stadiów) w dolnym odcinku jelita cienkiego i okresowej produkcji cyst, które wraz z trofozoitami wydalane są z kałem do środowiska.
Połknięta Giardia duodenalis po przejściu z fazy cysty do fazy trofozoitu posiada zdolność ruchową, co pozwala jej na dostanie się do nabłonka jelit, gdzie przyczepia się do kosmków jelitowych. Trofozoit ma kształt gruszki, posiada dwa jądra i 4 pary wolnych wici. Trofozoity dzielą się binarnie na kolejne trofozoity, z których część osiedla dalsze odcinki jelita cienkiego kota. Z części potomnych trofozoitów powstają cysty, wydalane do środowiska.
Lamblia u kota – epidemiologia
Giardia wydalana jest z kałem i pobierana drogą pokarmową. Trozofity wydalane z kałem nie są jednak zagrożeniem, gdyż w środowisku przeżywają krótko. Problemem są wysoce inwazyjne cysty, które w odpowiednich warunkach mogą przetrwać w środowisku nawet przez kilka miesięcy. Do zarażenia kota wystarczy połknięcie niewielkiej ich liczby.
Jak może dojść do zarażenia kota giardią?
W Europie średnia częstość występowania lamblii u kotów i psów wynosi między 3 a 7%, jednak poziom ten jest wyższy u młodych osobników, poniżej pierwszego roku życia.
Cysty mogą być wydalane zarówno przez zdrowe, jak i chore kota. Uważa się, że zwierzęta, które przeszły chorobę mogą wykazywać częściową odporność, co może sprzyjać przechodzeniu kolejnych zakażeń bezobjawowo.
Do zarażenia kota lamblią może dojść poprzez:
- Połknięcie cyst z wody zanieczyszczonej odchodami
- Kontakt z kałem zarażonego osobnika
- Wylizanie sierści, na której cysty zostały przeniesione ze środowiska
Po połknięciu cysty przyczepiają się do nabłonka jelitowego, a okres ich rozwoju trwa od 4 do 16 dni. Soki żołądkowe i enzymy trzustkowe powodują uwolnienie z cyst ekscyzolitów, które dzielą się na trofozoity, co zamyka cykl życiowy pasożyta.
Chorobotwórcza inwazja trwa zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Giardioza u kota – objawy
Zakażenie Giardia lamblia może dawać objawy ze strony przewodu pokarmowego u kota, zwykle są to:
- wodniste biegunki z jelita cienkiego
- czasami biegunki z jelita grubego z krwią lub śluzem
- gorączka
- brak łaknienia
- wymioty
- utrata masy ciała
- senność
- popadanie w letarg
Zwykle jednak lamblia nie daje u kotów żadnych objawów.
Giardia u kota – rozpoznanie
W przypadku kotów, które nie wykazują objawów rozpoznanie ma charakter nieswoisty. U kotów z objawami klinicznymi zaobserwować można powyższe.
W diagnostyce lamblii u kotów zastosowanie mają:
- Badania mikroskopowe
- Testy immunologiczne
- Wykrywanie kwasów nukleinowych pasożyta w próbce kału
Gastroskopia dwunastnicy umożliwia wykrycie pasożyta w pobranej próbce kału, ale złożoność tego badania nie uzasadnia jego stosowania u kotów. Niekiedy pasożyty mogą przebywać poza zasięgiem badania endoskopowego.
Badanie w mikroskopie optycznym umożliwia obserwację trofozoitów, jednak czułość tej techniki jest bardzo niska, a Giardia duodenalis może być pomylona z innymi pierwotniakami. Czułość tego badania można zwiększyć poprzez zagęszczenie próbki kału przez wirowanie i flotację cukrową. Zaleca się badanie próbek pobranych z 3 kolejnych dni.
Cysty mogą być również wykrywane poprzez immunofluorescencję bezpośrednią – badanie to daje wysoką czułość.
Porównywalną czułość dają szybkie testy na bazie ELISA, które wykrywają pierwotniaki w próbkach kału.
Badanie PCR pozwala rozróżnić poszczególne genotypy, co może mieć znaczenie dla bezpieczeństwa człowieka – genotypy A i B są niebezpieczne dla człowieka.
Giardia u kotów leczenie
W zwalczaniu giardiozy u kotów zastosowanie ma zwykle fenbendazol, podawany w dawce 50 mg/kg m.c. przez 5-7 dni. Lek ten może być podawany ciężarnym samicom.
Alternatywnie można podawać metronidazol w dawce 25 mg/kg m.c. przez 5 dni. Tego leku nie można jednak podawać kotkom w okresie ciąży.
Istnieje również możliwość podania ronidazolu, który ma zastosowanie w leczeniu giardiozy u psów.
Ocenę skuteczności leczenia powinien wykonać lekarz weterynarii po ok. 5 dniach od zakończenia leczenia. Jeśli próbka pozostaje pozytywna, to leczenie należy kontynuować.
Brak zaleceń dotyczących leczenia kotów, które nie wykazują objawów klinicznych.
Jak uchronić kota przez ponownym zarażeniem lamblią?
Wyleczenie lambliozy u kota nie oznacza, że lamblie w kale nie pojawią się po raz kolejny. Aby skutecznie zapobiegać ponownemu zachorowaniu, należy dbać o higienę kota i czystość jego akcesoriów. Działając zapobiegawczo przed lamblią u kota:
- codziennie myj i dezynfekuj miski na wodę i pokarm
- regularnie wymieniaj i pierz zabawki oraz koce należące do kota, minimalna temperatura prania to 60℃
- myj łapy, pysk i krocze kota, by pozbyć się potencjalnych cyst pasożyta lamblia z tych okolic szamponem z chlorheksydyną
- przebadaj inne zwierzęta zamieszkujące twój dom, w celu wyeliminowania potencjalnych źródeł zakażenia
- nie pozwalaj pić swojemu kotu z ogólnodostępnych źródeł wody (kałuże, jeziora, miski z wodą w sklepach, w gabinetach weterynaryjnych)
Lamblia u kota a człowiek
Z uwagi na to, że w próbkach pobranych od wielu kotów, zarówno w Niemczech, we Włoszech, Hiszpanii, Grecji i Polsce wykazano obecność podgrupy A, a także B, to istnieje ryzyko zarażenia się lamblią od kota.
Redakcja
Bibliografia
W. Zygner, D. Jaros, Rozpoznawanie inwacji Giardia intestinalis u psów i kotów, „Życie weterynaryjne” 2011/86(7).
Giardioza. Wytyczne Europejskiej Rady Ekspertów ds. Chorób Kotów (Advisory Board on Cat Diseases – ABCD), https://magwet.pl/wpd/36435,giardioza-wytyczne-europejskiej-rady-ekspertow-ds-chorob-kotow-advisory-board-on-cat-diseases (dostęp: 24.07.2023 r.).
ESCCAP, Zwalczanie pierwotniaków jelitowych u psów i kotów, przewodnik ESCCAP, wydanie drugie – luty 2018.
Przeczytaj inne artykuły o zdrowiu psów i kotów
