MYKSOMATOZA – przyczyny, objawy, zwalczanie
By Piffle wallpapers and pictures – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=17372975
Myksomatoza to śmiertelnie groźna choroba wirusowa, która dotyka króliki. Jeśli myślisz, że to problem odległy i nieistotny, zastanów się dwa razy. Choroba ta ma potencjał śmiertelny i jest obecna również w Polsce. Z tego artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny i objawy myksomatozy, jak chronić przed nią króliki i czy jest niebezpieczna dla innych zwierząt. Czytaj dalej, jeśli chcesz wiedzieć, jak chronić swojego króliczego pupila i co robić, gdy zauważysz pierwsze objawy choroby.
Spis treści - kliknij strzałkę
Myksomatoza królików – co to za choroba
Myksomatoza królików to zakaźna choroba, wywoływana przez Leporipoxvirus z rodziny Poxviridae. Wirus ten został odkryty po raz pierwszy w 1898 roku w Urugwaju, a jego naturalnym rezerwuarem są króliki z gatunków Sylvilagus brasiliensis w Ameryce Południowej i Sylvilagus bachmani w Kalifornii. U wskazanych gatunków królików wirus wywołuje jedynie łagodne objawy, podczas gdy u pozostałych gatunków ma potencjał śmiertelny.
Na skutek wielu lat utrzymywania się w populacji królików wirus myksomatozy rozwinął szereg strategii unikania rozpoznania i usuwania przez wrodzone mechanizmy odpornościowe.
Czy myksomatoza występuje w Polsce?
W 1930 roku rozpoznano pierwsze ognisko myksomatozy w Kalifornii. W 1950 roku wirusa wprowadzono do populacji Australijskiej w celu redukcji dziko żyjących królików. Pierwsze wzmianki o myksomatozie w Europie pochodzą z 1952 roku.
W Polsce na przestrzeni 1955-1965 roku odnotowano zaledwie kilka ognisk tej choroby królików. Jednak już w kolejnych latach nastąpił gwałtowny jej rozwój, a szczyt osiągnęła w 1983 roku, gdy odnotowano aż 5663 ogniska, a ponad 53 tys. królików trzeba było poddać ubojowi. Kolejny wzrost zachorowań odnotowano w 1997 roku.
Jak króliki zarażają się myksomatozą
Pierwotnym źródłem zakażenia są chore króliki oraz osobniki, które są bezobjawowymi nosicielami wirusa.
Kluczową rolę w przenoszeniu choroby odgrywają jednak owady krwiopijne: komary, pchły, muchy. Z tego względu skuteczna walka z chorobą, to przede wszystkim walka z wyżej wymienionymi wektorami.
Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami wirus utrzymuje się długotrwale w nasieniu zakażonych królików, co powoduje, że choroba związana jest również z aktywnością rozrodczą królików. Szczepy wirusa były izolowane z jąder zakażonych samców nawet po 125. dniach od zakażenia.
Odporność królików na myksomatozę
Badania, prowadzone przez dekady dowiodły, że wirus cały czas różnicuje się pod względem właściwości biologicznych i zjadliwości. Na tej podstawie opracowaną 5-stopniową skalę klasyfikacji szczepów, gdzie 1. stopień zjadliwości jest najwyższy i powoduje 100% padnięcie zarażonych zwierząt w ciągu 13. dni. Dla porównania szczepy z 5. stopnia skali wywołują śmiertelność poniżej 50% przypadków.
Z drugiej strony dowiedziono, że zmiany zachodzą również w organizmach dziko żyjących królików, u których śmiertelność na skutek zarażenia szczepem Moses wynosi 20%, dla porównania u królików laboratoryjnych jest to 100%.
Postacie kliniczne myksomatozy
Opisywana choroba królików może przebiegać w postaci klasycznej: guzowatej lub obrzękowej oraz atypowej, zwaną amyksomatozą.
Myksomatoza klasyczna
Do zarażenia zwierząt dochodzi szczepem 1. stopnia zjadliwości. Króliki wykazują charakterystyczne objawy skórne, którym towarzyszą dodatkowo: obrzęk okolic odbytu, zewnętrznych narządów płciowych oraz objawy zakażenia bakteryjnego. W przypadku wirusów o zjadliwości od 2. do 5. stopnia objawy są te same, ale rozwijają się dłużej. Współczynnik śmiertelności wynosi od 20 do 100% w zależności od zjadliwości szczepu.
By Rabbit Vet – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=80560445
Amyksomatoza
Szczepy wirusa, które wywołują tę odmianę, charakteryzują się silniejszym tropizmem do układu oddechowego, a nie do skóry. Choroba rozwija się zwykle zimą poprzez kontakt bezpośredni pomiędzy królikami. Czas inkubacji to 6-14 dni, a typowymi objawami klinicznymi są: zespół zaburzeń oddechowych, zapalenie spojówek i jąder. Śmiertelność może być wyższa niż w przypadku klasycznej odmiany choroby.
Rozpoznanie choroby
Diagnostyka myksomatozy opiera się przede wszystkim na identyfikacji wirusa w materiale biologicznym. W tym celu stosuje się: mikroskopię elektronową, badanie histopatologiczne wycinków skóry. Wykorzystuje się testy AGID, metodę immunofluorescencji bezpośredniej lub pośredniej. Z uwagi na problem z diagnostyką odmiany atopowej wprowadzono również techniki badania fragmentów genomowego DNA wirusa.
Zwalczanie myksomatozy
Najważniejsze w zwalczaniu myksomatozy jest stymulowanie odporności zwierząt poprzez program szczepień. Szczególnie ważne jest wybranie odpowiedniego momentu na pierwsze szczepienie królika, który może mieć jeszcze odporność matczyną.
Na rynku dostępne są żywe szczepionki, mimo to odporność uzyskana tą drogą cechuje się indywidualną różnorodnością i nieprzewidywalnym okresem utrzymywania – zwykle jednak utrzymuje się przez 9-10 miesięcy, dlatego wymagane są szczepienia przypominające.
Czy myksomatoza jest niebezpieczna dla innych zwierząt niż króliki?
Według źródeł naukowych wirus ten nie jest patogenny dla innych gatunków zwierząt. U zajęcy wywołuje sporadycznie objawy kliniczne.
Redakcja
Źródła
E. Kwit, M. Chrobocińska, E. Bigoraj, Myksomatoza królików, problem nadal aktualny, „Życie weterynaryjne”, 2011/86(12).
E. Kwit, E. Bugoraj, A. Rzeżutka, Myksomatoza, ciągle groźna choroba wirusowa królików – aktualny stan wiedzy, „Medycyna Weterynaryjna”, 2019/75(5).
Przeczytaj inne artykuły o królikach
