Gil zwyczajny
By Vogelartinfo – Own work, GFDL 1.2, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=13276349
Spis treści
Gil zwyczajny, czyli po prostu gil. Tego małego ptaka nie sposób pomylić z żadnym innym. Brzuszek w kolorze jarzębiny to jego znak rozpoznawczy.
Gil zwyczajny – systematyka gatunku
Gil zwyczajny Pyrrhula pyrrhula to śpiewający ptak neognatyczny, czyli charakteryzuje się ruchomym podniebieniem i zredukowaniem niektórych kości. Gile zwyczajne zostały sklasyfikowane jako ptaki z rzędu wróblowatych z rodziny łuszczakowatych, będące podrodziną łuskaczy.
W zależności od opracowania występuje w 9. lub 10. podgatunkach. Różnica w ich liczbie jest wynikiem częstej klasyfikacji jednego z podgatunków jako przedstawiciela grupy gili czerwonolicych, a nie jako osobny podgatunek. Pośród nich wyróżnia się m.in.: gil siwy oraz wspomniany już gil czerwonolicy.
Jak wygląda gil zwyczajny?
Gil jest większym osobnikiem niż wróbel, jego ciało od czubka dzioba po kraniec ogona mierzy około 17 cm. Gil zwyczajny ma okrągłe ciało, waży do 25. gramów. Głowa gila jest dość duża, a jej wierzch pokrywają pióra wybarwione na czarno. Oczy gila zwyczajnego są brązowe. Dziób ptaka jest krótki i ma kształt stożka, poza tym jest gruby i mocny. Skrzydła gila są barwy czarnej z wyraźną białą pręgą biegnącą po skosie. Skrzydła są długie, ich rozpiętość sięga 27. cm. Krępą sylwetkę podkreśla wydatna pierś w kolorze żywej czerwieni. Nogi gila zwyczajnego są brązowe, długi ogon jest niebieskoczarny, a kuper biały.
Różnica w wyglądzie zewnętrznym między samicą, a samcem jest bardzo wyraźna, mimo że wielkością ptaki się nie różnią. Pierś samicy nie jest tak jaskrawa, jak u samca. Barwa ta bardziej zbliżona jest do mieszanki brązu i różu. U samicy gila grzbiet jest brązowoszary, a u samca niebieskoszary. Samiec ma także jaskrawoczerwone poliki, czego nie dostrzeżesz u samicy.
CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=31579
Występowanie w Europie
Gile zwyczajne zamieszkują tereny Europy i Azji, od Irlandii i Portugalii po Japonię i Kamczatkę. Zimowiskami dla gili jest też Turcja i Iran.
Czy gile są w Polsce przez cały rok?
Gil zwyczajny występuje w Polsce przez cały rok na nizinach i pogórzach, choć nie jest on bardzo liczny. W Polsce zasiedla tereny nierównomiernie, częściej dostrzegany zimą, a wiosną ukrywa się w górach i trudno go spotkać. W latach 2013–2018 populacja lęgowa gila w Polsce liczyła 64–91 tysięcy par.
Gil zwyczajny – środowisko życia
Za swój biotop gil zwyczajny wybiera wilgotne i bardzo gęste bory iglaste i lasy mieszane. Spotkać go można w ogrodach, parkach, sadach i na cmentarnych zadrzewieniach iglastych. Zimą pojawia się w pobliżu siedlisk ludzkich. W okresie lęgów gil zwyczajny znika, przenosząc się w pobliże wody, gdzie na świerkach, jałowcach czy jodłach buduje gniazda.
Ptak tego gatunku prowadzi częściowo osiadły tryb życia, część populacji migruje zimą w poszukiwaniu pokarmu. Żeruje w stadach na drzewach i krzewach, zimą także na ziemi. Poziom płochliwości zależny od pory roku, wiosną bardzo skryty, ostrożny, płochliwy, zimą jego zachowanie się zmienia na korzyść obserwatorów.
Co je gil zwyczajny?
Gil zwyczajny pożywia się nasionami, pąkami i młodymi pędami drzew liściastych i krzewów. Poza tym jego dieta składa się z suchych i mięsistych owoców, z których wydziobuje nasiona, by dostać się do ich wnętrza.
Pokarmem gila są:
- pestki owoców jarzębiny, głogu, dzikiej róży, czereśni, brzozy, olchy, dębu, jaworu
- nasiona klonu, pokrzyw, mniszka lekarskiego
- jagody i owoce leśne
- pąki drzew liściastych
Pisklęta karmi nasionami z dodatkiem owadów, ślimaków i pająków. Dorosłe ptaki bardzo rzadko spożywają pokarm zwierzęcy.
Ile żyje gil zwyczajny?
Gil zwyczajny może żyć od 15 do 17 lat.
Głos gila zwyczajnego
Głos gila zwyczajnego nie jest głośny. Dźwięki te przybierają formę cichego pogwizdywania i ćwierkania.
Odgłosy gila
Benoît Van Hecke, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons
Rozmnażanie
Gil zwyczajny łączy się w pary monogamiczne, a w ciągu 12. miesięcy para wyprowadza do dwóch lęgów. Samica składa jaja od maja do lipca w liczbie 4-5 sztuk. Bladoniebieskie jajeczka są niewielkie, mierzą 2 cm i upstrzone są w czerwonobrązowe plamki. Inkubacja jaj trwa 2 tygodnie. Gniazdo budowane jest przez samicę. Karmieniem natomiast zajmują się oboje rodziców. Młode gile w gnieździe pozostają przez kolejne 2 tygodnie, po tym okresie nadal pozostają pod pieczą ojca i to on zazwyczaj jeszcze je dokarmia.
Ciekawostki
- Samica gila zwyczajnego też śpiewa. Melodie zazwyczaj wyśpiewują samce, a nie samice, co w tym przypadku jest dość niezwykłe.
- Gniazda gila zwyczajnego są bardzo dobrze ukryte. Umieszczone są od 1,5 do 6 m nad ziemią i przybierają formę półotwartą.
Ochrona gatunkowa gila zwyczajnego
Gil zwyczajny nie jest zagrożony wyginięciem, choć status liczebności światowej określa się jako spadkowy. Unia Ochrony Przyrody klasyfikuje (IUCN red list) gila zwyczajnego jako gatunek najmniejszej troski o sygnaturze LC (least concer). W Polsce jest objęty całkowitą ochroną gatunkową. Oznacza to, że nie można go zabijać, przetrzymywać żywych lub martwych ptaków, okaleczać, pozyskiwać i transportować oraz niszczyć ich siedlisk. Ochrona obejmuje także ich gniazda, schronienia, jaja i pisklęta.
Redakcja
Poznaj inne gatunki ptaków
