PANLEUKOPENIA KOTÓW | koci tyfus | OBJAWY, LECZENIE
pixabay.com/images/id-2306702/
Koci tyfus to wirus, który może dotknąć kota w każdym wieku. Wysoka śmiertelność występuje jednak u młodych kociąt i wynosi nawet 75%.
Spis treści - kliknij strzałkę
Panleukopenia – co to za choroba
Panleukopenia kotów to zaraźliwa wirusowa choroba, która jest odpowiednikiem parwowirozy psów. Chorobie towarzyszy ciężki spadek odporności i zmniejszenie leukocytów we krwi, od czego pochodzi właśnie nazwa choroby.
Inne określenia dla panleukopeni kotów to:
- Nosówka u kota
- Koci tyfus
- Parwowiroza u kota
Nosówka u kota – przyczyny choroby
Przyczyną panleukopeni jest parwowirus kotów (feline parvovirus – FPV). Wirus ten jest zjadliwy nie tylko dla kotów domowych, ale prawdopodobnie dla wszystkich kotowatych i niektórych innych zwierząt. Koci tyfus nie jest groźny dla człowieka. Ponieważ występuje tylko jeden serotyp tego wirusa, to od wielu lat istnieje szczepionka dla kotów przeciw panleukopenii.
Koci tyfus jest wirusem odpornym na warunki środowiskowe. Może przetrwać niemal rok, wytrzymuje zamrażanie, wysuszanie, działanie wielu środków dezynfekcyjnych a nawet 2 godziny w temperaturze 80 st. C. Dla przykładu: domowy Domestos jest w stanie zniszczyć wirusa w otoczeniu, jednak dopiero po 1 godzinie oddziaływania tej substancji chemicznej.
FPV wykazuje ponadto bardzo duże pokrewieństwo z parwowirusem psów typu 2 (CPV-2), między innymi z tego względu niekiedy używa się nazwa parwowiroza u kota. Obecnie około 10% wirusów FPV wyizolowanych od kotów jest niemal identycznych z kolejnymi wariatami parwowirusa psów CPV-2a i CPV-2b. W badaniach prowadzonych na Tajwanie i w Wietnamie było to aż 80%.
W literaturze przedmiotu opisuje się wobec tego panleukopenię u kota jako chorobę, która może być wywołana przez FPV, ale także warianty parwowirusa psów: CPV-2a i CPV-2b oraz CPV-2c.
Panleukopenia kotów – epidemiologia choroby
Panleukopenia u kotów znana jest na świecie prawie od wieku. Wśród zwierząt nieszczepionych uchodzi za jedną z głównych przyczyn zgonów kociąt.
W ciągu ostatnich 20-30 lat jej stwierdzanie jest jednak zdecydowanie rzadsze niż wcześniej. Może to mieć związek z tym, że w przeszłości choroba ta mogła być diagnozowana nawet wtedy, gdy koty chorowały na białaczkę, zakaźne zapalenie otrzewnej (FIP) czy zakażenie wirusem niedoboru immunologicznego (FIV). Wszystkie te choroby poznano później, a w dawnych podręcznikach obecność nadżerek na języku opisywano jako typowy objawy panleukopenii – chociaż dziś jest to częsty objaw kliniczny kaliciwirozy.
Nie jest wykluczone, że mniejsza zachorowalność na tą chorobę ma związek z wyższym wyszczepieniem kotów. Także kolejne odmiany parwowirusa psów, który nie jest tak zjadliwy dla kotów mogą na nie działać, jak naturalny rodzaj szczepionki przeciw FPV.
Należy pamiętać, że na panleukopenię może zachorować kot w każdym wieku, ale najczęściej występuje ona u kociąt od 3-4. tygodnia życia. Najwięcej padnięć kotów ma miejsce między 6. tygodniem a 4. miesiącem życia.
Koci tyfus – roznoszenie wirusa
Nosicielami FPV są przede wszystkim koty, które przechodzą zapalenie jelit. Wraz z biegunką wydalają one z organizmu ogromne ilości zarazka.
Również koty, które przechodzą chorobę bezobjawowo mogą roznosić wirusa do kilku tygodni, rzadziej przez kilka miesięcy!
Także szczepione koty, które zostały zarażone bardzo zjadliwym wirusem mogą go wydalać z kałem przez kilka dni, tworząc zagrożenie dla innych kotów.
Z uwagi na to, że wirus ten jest odporny na warunki środowiskowe może on zostać zawleczony do domu przez opiekuna np. na butach.
Istnieje również możliwość zakażenia śródmacicznego z matki na płody.
Panleukopenia kotów – jak dochodzi do rozwoju choroby
Wirus, który dostanie się do organizmu kota drogą pokarmową lub donosowo rozpoczyna namnażanie w komórkach nabłonkowych jamy nosowej i gardła. W momencie, gdy dostanie się do krwi mówić można o wiremii. Wirus namnażający się we krwi dostaje się do miejsc docelowych, a okres inkubacji wynosi od 5 do 10 dni.
Cechą tego wirusa jest jego replikacja w komórkach, które w sposób naturalny dzielą się w organizmie kota intensywnie. Takimi komórkami są m.in. komórki nabłonkowe krypt jelita cienkiego. Obecność wirusa w tym miejscy prowadzi do stanów zapalnych jelita cienkiego przez co kot nie może wchłaniać wody i substancji odżywczych ze światła jelita. Zapalenie prowadzi do biegunki, wymiotów i utraty apetytu. To z kolei prowadzi do odwodnienia, hipoglikemii, utraty elektrolitów i zaburzeń kwasowo-zasadowych.
Ostry przebieg panleukopenii u kotów może być spowodowany wcześniejszym uszkodzeniem nabłonka jelit wskutek zakażenia bakteryjnego, a także inwazji pasożytniczej. Szybsze odbudowywanie nabłonka prowadzi do szybszego namnażania wirusa, co wpływa na cięższy przebieg choroby.
Także nagła zmiana karmy kota, wywołująca zapalenie jelit może tworzyć sprzyjające warunki do ostrego przebiegu kociego tyfusu.
Częste podziały komórkowe zachodzą również w szpiku i tkance limfatycznej – rozwój wirusa w tych miejscach może doprowadzić do zakłócenia czynności układu krwionośnego. W efekcie dojść może do leukopenii u kota, a także do immunosupresji.
U kotek w ciąży wirus może dotrzeć do intensywnie dzielących się komórek łożysk i płodów, a zakażenie w pierwszym trymestrze prowadzi do obumarcia płodu. W przypadku zakażenia w kolejnych trymestrach może dojść do poronienia, częściej jednak dochodzi u płodów do hipoplazji móżdżków.
Panleukopenia u kota a odporność zwierzęcia
Koci tyfus prowadzi do pojawienie się u zakażonego zwierzęcia przeciwciał w surowicy. Ich maksymalny poziom występują po 12-14 dniach od zakażenia. Krążące w krwioobiegu przeciwciała mogą zapobiec rozwojowi choroby. W przypadku przechorowania odporność zwierzęcia trwa zazwyczaj do końca życia.
Również kocięta chronione są przez około 8-12 tygodniu dzięki obecności matczynych przeciwciał. Odporność bierna jest jednak różna u każdego kota i czasem bywa niewystarczająca.
Panleukopenia u kota – objawy
- Silna apatia
- Gorączka u kota
- Brak apetytu
- Niechęć do picia
- Pozycja królika – kot leży na mostku z podkurczonymi kończynami piersiowymi
- Zaniedbywanie toalety sierści
- Wymioty
- Może pojawić się trzecia powieka
- Spadek częstości oddawania moczu
- Przelewanie w jelitach
- Tkliwość na ucisk brzucha
- Biegunka pojawia się po 2-3 dniach
- Postępujące zaburzenia elektrolitowe
Największa ilość padnięć kotów ma miejsce po 3-5 dniach choroby wskutek odwodnienia, utraty elektrolitów i kwasicy metabolicznej. Śmiertelność u kociąt sięga 25-75%.
Panleukopenia u kota – rozpoznanie choroby
W przypadku młodych kotów nagłe zachorowanie i wystąpienie powyższych objawów klinicznych pozwala postawić podejrzenie parwowirusowego zapalenia jelit.
Podejrzenie kociego tyfusu można potwierdzić poprzez badania hematologiczne, w których ujawnia się silna leukopenia. Niedokrwistości zazwyczaj nie ma.
Najpewniejsze potwierdzenie daje wykrycie wirusa w kale. Można to zrobić za pomocą szybkich testów ELISA, przeznaczonych do wykrywania parwowirozy u psów.
Koci tyfus – leczenie
Leczenie panleukopenii może być zaordynowane tylko i wyłącznie przez lekarza weterynarii. Opiera się ono zwykle na zwalczaniu powikłań bakteryjnych, odżywianiu pozajelitowym, nawadnianiu i stabilizacji zmian elektrolitowych i kwasicy. Niezbędne jest również podawanie antybiotyku o szerokim działaniu.
Kot, który zacznie przejawiać apetyt powinien otrzymywać wiele bardzo małych posiłków w ciągu dnia z mokrego pokarmu. Przydatne w tym mogą być gotowe karmy weterynaryjne, które podaje się kotom z zapaleniem jelit. Przymusowa głodówka nie powinna trwać dłużej niż 3-5 dni, gdyż ryzyko stłuszczenia wątroby rośnie z każdym dniem bez pokarmu.
Panleukopenia u kota – szczepienie
Występuje kilka szczepionek, które zawierają najczęściej żywy wirus – takie szczepionki szybciej stymulują powstawanie odporności, która utrzymuje się dłużej.
Zaletą szczepionek z inaktywowanym parwowirusem jest możliwość podawania ich kotkom w ciąży.
Szczepiąc kocięta należy pamiętać o istnieniu okresu tzw. luki immunologicznej, kiedy poziom matczynych przeciwciał jest zbyt niski, by chronić kocię przed wirusem, ale zbyt wysoki, by mogła wytworzyć się odporność czynna po podaniu szczepionki. Okres takiej luki może trwać nawet przez 2 tygodnie i może pojawić się u kociąt w różnym wieku.
U większości kociąt liczba przeciwciał matczynych spada w wieku 8-12 tygodni do poziomu, który pozwala zaszczepić kocięta. Przyjmuje się, że u kociąt powyżej 12. tygodnia życia wystarczy tylko jedno szczepienie. Można je powtórzyć dla pewności po ukończeniu przez kocię 16-20 tygodni.
Odporność po szczepieniu żywym wirusem powstaje po ok. 7 dniach i utrzymuje się przez wiele lat. Zalecane doszczepienia co 1-2 lata budzą pewne wątpliwości. Badania Scotta i Geissingera wykazały, że dwukrotne zaszczepienie kociąt inaktywowanym wirusem w wieku 8 i 12. tygodni dało im odporność niemal na całe życie.
Pytania czytelników
Czy panleukopenia jest uleczalna?
W walce z chorobą stosuje się leczenie objawów. Nie ma leku na ten wirus.
Jak długo rozwija się panleukopenia?
Okres inkubacji wirusa w organizmie kota wynosi od 5 do 10 dni.
Redakcja
Bibliografia
T. Frymus, Wirusowe, bakteryjne, grzybicze i prionowe choroby kotów, O. W. Fundament, Warszawa 2019.
Poznaj inne artykuły o zdrowiu kotów i psów
