Lęk separacyjny u psa – OBJAWY, PRZYCZYNY, LECZENIE, ZAPOBIEGANIE
Image by Freepik
Lęk separacyjny to poważny problem, który może wystąpić u każdego psa. Duży wpływ na wystąpienie tej choroby może mieć postępowanie opiekuna.
Spis treści - kliknij strzałkę
Lęk separacyjny u psa – czym jest
Lęk separacyjny u psa jest zespołem różnych zachowań, które przejawiają się niepokojem u zwierzęcia, w wyniku oddzielenia od osób, z którymi pies ma silną więź bądź gdy pies pozostaje sam. Niepokój prowadzi z kolei do nasilenia reakcji lękowych.
Skłonność psa do lęku przed oddzieleniem od stada chroni szczenięta przed niebezpieczeństwem. U prawidłowo rozwijających się psów lęk z czasem zanika, wraz ze zwiększającym się doświadczeniem zwierzęcia.
Według badań ankietowych, prowadzonych w USA, wśród właścicieli psów, aż 17% psów, przejawiało objawy kliniczne charakterystyczne dla lęku separacyjnego.
Lęk separacyjny u psa – objawy
Według Mc Crave pies cierpiący na lęk separacyjny może prezentować różne wzorce zachowania, może zareagować:
- rezygnacją i oczekiwaniem na powrót;
- depresją – pies może przestać przyjmować pokarm, ujadać, dopóki opiekun nie wróci;
- nadmiernym pobudzeniem, przejawiającym się drapaniem w drzwi, nadmierną szczekliwością, niszczeniem przedmiotów w domu, poszukiwaniem rzeczy opiekuna z jego zapachem, oddawaniem potrzeb fizjologicznych w domu.
Psy z lękiem separacyjnym narażone są na przewlekły przerywany stres, którego objawy można sprowadzić do trzech grup:
- Zachowania nieprawidłowe i stereotypie
- zaburzenia snu
- zaburzenia funkcji poznawczych
- brak skupienia
- nadmierna aktywność ruchowa
- nadwrażliwość na ból
- rosnąca agresja
- zachowania obsesyjne
- niepewność
- nagłe oddawanie moczu wskutek stresu
- Zachowania somatyczne
- spadek odporności
- wrzody żołądka
- utrata sierści
- brak apetytu
- wymioty
- biegunka
- pocenie się w opuszkach palców
- ziajanie
- ślinienie się
- oblizywanie warg
- drżenie ciała
- Zmiany zachowań socjalnych
- depresja
- unikanie kontaktu z innymi psami
- postawa z obniżonym tułowiem, podwiniętym ogonem, spuszczoną głową
Pies z lękiem separacyjnym może wykazywać wiele innych nieprawidłowych zachowań, np.:
- zwierzę może zastygać w bezruchu, gdy widzi opiekuna, który szykuje się do wyjścia
- pies z lękiem separacyjnym może również zachowywać się agresywnie, łapiąc opiekuna za nogawkę, by ten nie wyszedł
Lęk separacyjny u psa – jakich zwierząt dotyka?
Lęk separacyjny może wystąpić u każdego psa, jednak badania dowodzą, że w przypadku ok. 50% przypadków problem ten dotyka psów mieszańców. Problem ten może wynikać z historii poszczególnych osobników, które w przypadku psów mieszańców częściej mogły być dotknięte porzuceniem przez opiekuna jeden raz lub więcej. Mieszańce są jednocześnie bardziej oporne na poprawę w wyniku leczenia niż psy rasowe. Według różnych badań samce mogą stanowić nieco większy odsetek psów cierpiących na lęk separacyjny, inne badania wskazują na podobny udział samców i samic, borykających się z tą chorobą.
Przyczyny lęku separacyjnego u psa
Do głównych przyczyn, które prowadzą do wystąpienia lęku separacyjnego u psów, w literaturze przedmiotu wskazuje się:
- Złą socjalizację psa bądź jej brak
- Uwarunkowania genetyczne
- Zaburzenia w relacji człowiek – pies
- Przemoc
- Choroby i ból
- Traumę lub nagłą zmianę w życiu psa
Lęk separacyjny u psa a brak odpowiedniej socjalizacji
Socjalizacja szczeniaka to okres, który przypada u psów pomiędzy 4. a 12. tygodniem życia zwierzęcia. To właśnie wtedy umysł psa jest najbardziej chłonny, wtedy również wykształca się w mózgu psa najwięcej połączeń nerwowych. W okresie tym szczenięta wykazują skłonność do reakcji lękowych, która narasta do 12. tygodnia życia. Brak kontaktów z ludźmi, innymi zwierzętami i różnorodnym środowiskiem może wzmocnić u psów lęk przed nieznanym.
Lęk separacyjny u psa a uwarunkowania genetyczne
Każdy pies ma zestaw genów, które warunkują jego cechy fizyczne oraz psychiczne. Psy o genetycznej skłonności do lęku separacyjnego wykazują podwyższoną wrażliwość sensoryczną. Problemy na tle genetycznym są trudne do wyleczenia.
Lęk separacyjny a zaburzenia relacji człowiek – pies
Zbyt silna więź wytworzona pomiędzy szczeniakiem a człowiekiem, który zaczyna traktować człowieka, jak własną matkę może doprowadzić do lęku separacyjnego. Problem ten mogą sprowokować sami ludzie, którzy zaczynają traktować psa w sposób zbyt emocjonalny, co może wzmagać u szczeniaka problem. Nadmierna bliskość z opiekunem, jak spanie w jednym łóżku również może pogłębiać problem.
Lęka separacyjny u psa a przemoc
Zwierzęta, które doświadczyły zjawiska przemocy, a co za tym idzie długotrwałego stresu, miewają zwykle podwyższoną wrażliwość, która w określonych sytuacjach może doprowadzić do pojawienia się lęku na skutek nieobecności ukochanego opiekuna.
Lęk separacyjny a choroby i ból
Szczenięta, które w okresie choroby były szczególnie pielęgnowane przez opiekuna mogą mieć skłonność do lęku separacyjnego w dorosłym życiu.
Lęk separacyjny a trauma
Zwierzęta, które przeżyły silną traumę: wykluczenie z rodziny, oddanie do schroniska, ponowne oddane do schroniska, zmianę domu mogą być bardziej narażone na wystąpienie lęku separacyjnego.
Lęk separacyjny u psa – leczenie
Holistyczne podejście do leczenia lęku separacyjnego u psów zakłada kontrolę środowiska psa, modyfikowanie zachowań chorego psa oraz farmakoterapię.
Terapia modyfikacji zachowań u psa z lękiem separacyjnym
Modyfikowanie zachowań psa z lękiem separacyjnym powinno opierać się na ustaleniu rutyny dnia i konsekwentnym jej przestrzeganiu. Każda niezaplanowana zmiana zakłóca spokój zwierzęcia, dlatego należy ich unikać. W procesie modyfikacji zachowań ważne jest:
- Wdrożenie treningu posłuszeństwa
- Prowadzenie treningu niezależności – oddzielanie psa od opiekuna na coraz dłuższy czas, oduczenie psa podążania za opiekunek krok w krok np. poprzez naukę komendy „na miejsce”
- Wprowadzenie nagród za posłuszeństwo
- Poświęcanie uwagi psu, gdy chce tego opiekun, a nie pies
- Zaprzestanie stosowania kar fizycznych
- Ignorowanie przylepności psa
Terapia modyfikacji zachowań obejmuje również zwykle:
- Odwrażliwienie psa na sygnały, które kojarzą mu się z opuszczaniem domu przez opiekuna
- Odwrażliwienie psa na samo wyjście
- Zmianę rytuały opuszczania domu przez opiekuna
Farmakoterapia u psa z lękiem separacyjnym
Zastosowanie leków jeszcze przed rozpoczęciem terapii zmiany zachowań jest wskazane z uwagi na konieczność redukcji lęku. Badania dowiodły, że w grupie psów, u których terapia zmiany zachowań wsparta była farmakoterapią liczba psów, które wykazały poprawę, była wyższa niż w grupie, gdzie prowadzono samą modyfikację zmiany zachowań.
Lekiem często stosowanym u psów z lękiem separacyjnym jest klomipramina.
Niektóre badania dowodzą, że stosowanie feromonów może być równie skuteczne, co stosowanie niektórych leków.
Wsparciem w terapii lęku separacyjnego mogą być również benzodiazepiny, neuroleptyki, progestageny oraz trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne.
Zwykle jeśli lek nie przyniesie pozytywnych efektów w ciągu miesiąca należy wdrożyć innych schemat leczenia.
Inne sposoby na lęk separacyjny u psa
- Technika masażu Tellington Touch – angażuje układ przywspółczulny, zmniejsza napięcie mięśni, spowalnia akcję serca, redukując w ten sposób poziom stresu.
- Kamizelka przeciwlękowa – działa na zasadzie akupresury i masażu Ttouch, poprzez równomierny ucisk, który powoduje rozluźnienie mięśni i redukcję stresu.
- Klatka kennelowa – miejsce, które pies zaakceptuje jako bezpieczne schronienie – należy jednak przeprowadzić trening klatkowy dla psa.
- Ziołolecznictwo – prawdopodobne jest, że dziurawiec w połączeni z walerianą może dawać satysfakcjonujące efekty w zwalczaniu objawów depresji nawet w porównaniu z niektórymi farmaceutykami. Objawy stresu może łagodzić również miłorząb japoński oraz kava kava.
Lęk separacyjny u psa – podsumowanie
Lęk separacyjny to poważny problem związany z nieprawidłowym zachowaniem zwierzęcia, a jego leczenie wymaga konsultacji ze specjalistą. Ważne, by przed wizytą u specjalisty wykonać nagranie zachowania psa, który zostaje sam w domu.
Warto również pamiętać, że nie każde zachowanie musi być objawem lęku separacyjnego. Szczenięta często niszczą przedmioty, ponieważ w ten sposób poznają świat. Niewłaściwe zachowanie może być również spowodowane nudą, czy niezaspokojeniem innych potrzeb zwierzęcia. Lęk separacyjny można często poznać po wystąpieniu zaburzeń somatycznych, o których była mowa powyżej.
Redakcja
Bibliografia
J. Łapińska, Rozpoznawanie i leczenie zespołu lęku separacyjnego u psów, „Magazyn weterynaryjny”, monografia.
A. Osija, K. Fiszdon, Lęk separacyjny u psów – przyczyny, objawy i metody leczenia, „Życie weterynaryjne” 2015/90.
O. Witkowska, K. Chudalewska, Lęk separacyjny u psów, „Życie weterynaryjne” 2014/89.