Ryś euroazjatycki – co je, czy jest groźny dla człowieka, ile waży?
Populacja rysia w Polsce to zaledwie 150 osobników. Można zatem napisać, że to człowiek jest groźny dla rysia, a nie odwrotnie. Gdzie występują rysie w Polsce?
Spis treści
Ryś euroazjatycki - opis i charakterystyka gatunku
Ryś euroazjatycki (Lynx lynx) to gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych z podrodziny kotów. W Polsce poza kotem domowym i żbikiem jest to jedyny przedstawiciel kotowatych. Badaniem populacji tych ssaków zajmuje się w naszym kraju Instytut Biologii PAN i Instytut Ochrony Przyrody PAN. Ryś euroazjatycki jest również największym europejskim kotem. W Polsce wyróżnia się dwie formy rysia: nizinną oraz karpacką.
Inne gatunki rysia to:
- Ryś kanadyjski
- Ryś iberyjski
- Ryś rudy
Jak wygląda ryś
Ryś to masywny kot o długich i silnych łapach, zakończonych wysuwanymi pazurami. Łapy rysia są szerokie, co ułatwia mu chodzenie w głębokim śniegu. Przednie kończyny rysia mają 5 palców, a tylne po 4 palce. Długość ciała rysia może osiągać nawet 130 cm, z kolei ogon jest stosunkowo krótki i mierzy od 11 do 23 cm. W kłębie ryś osiąga od 50 do 75 cm. Głowa rysia jest okrągła, na jej bokach znajduje się charakterystyczne futro – kryza z dłuższych włosów zwana bokobrodami, oczy rysia są duże, okrągłe i mają żółte źrenice, uszy mają trójkątny kształt i są zakończone pędzelkami ze sztywnego włosia. Futro rysia ma zwykle jasnoszare umaszczenie i jest plamkowane lub kreskowane. Jego ubarwienie zależy jednak od miejsca występowania. Podbrzusze, wewnętrza strona łap i gardło są białe, a pędzle i koniec ogona ma kolor czarny. Osobniki żyjące w północnej Polsce są zwykle płowe bez widocznych cętek na grzbiecie, z kolei rysie karpackie są jaskrawo rude, rudo beżowe oraz rudo żółte i posiadają widoczne cętki i pasy.
Pędzelki na uszach rysia
Charakterystyczne pędzelki na uszach rysia, a także bokobrody, ułatwiają rysiowy wychwytywanie dźwięków, co ułatwia mu polowania.
Jak widzą rysie
Oczy rysia nie tylko przyciągają uwagę żółtym kolorem. Te dzikie koty widzą przestrzennie, dzięki czemu potrafią doskonale ocenić swoją odległość od ofiary. Budowa oczu rysiów pozwala im widzieć w ciemności, jednak z ograniczonym polem widzenia.
Ile waży ryś
Najczęściej notowana waga samic rysia to 17 kg, a waga samców ok. 21 kg. Chociaż waga rysiów waha się w przedziale od 13 do 36 kg.
Występowanie rysia
Ryś euroazjatycki występuje od Francji po Chiny. Zamieszkuje na terenie wielu krajów Europy, w tym w Polsce, ale także azjatycką część Rosji, Mongolie i kraje Bliskiego Wschodu.
Tryb życia rysia
Rysie prowadzą samotniczy tryb życia. Koty te zasiedlają głównie duże, wielogatunkowe lasy ze starym drzewostanem o gęstym podszyciu, zarówno górskie, jak i nizinne – liściaste, iglaste oraz mieszane. Ich aktywność przypada od zmierzchu do świtu. Areał łowiecki samca pokrywa się z areałem więcej niż jednej samicy. Na jednego osobnika może przypadać powierzchnia od 130 km2 aż do 1400 km2. Terytoria samic rysia są nawet o połowę mniejsze. Rysie to koty, które doskonale wspinają się po drzewach i są świetnymi skoczkami. Rysie prowadzą osiadły tryb życia, zamieszkują jaskinie, dziuple, a nawet nory lisów i borsuków. W przypadku braku pokarmu zmieniają swoje areały.
Co jedzą rysie
Ryś żywi się głównie ssakami leśnymi: młodymi dzikami, sarnami, jeleniami, jenotami czy zającami, je również gryzonie leśne, płazy, a nawet owady. Rysie specjalizują się w polowaniu na poszczególne gatunki zwierząt, polując z zasadzki. Rysie zdobywają swoje ofiary głównie poprzez zakradanie się i atak w kilku skokach. Długotrwałe gonitwy nie są opłacalnym wydatkiem energetycznym, dlatego ryś, jeśli zaatakuje w sposób nieudany, to szuka innej ofiary.
Jak szybko biega ryś
Ryś potrafi się rozpędzić na krótkim dystansie do 80 km/h.
Jak długo żyje ryś
Ryś euroazjatycki żyje między 15 a 20 lat. Rysie żyjące w niewoli dożywają nawet 26 lat.
Hodowla rysia
Ruja u rysi trwa od lutego do marca. Ciąża samicy rysia trwa 9-10 tygodnia, a w miocie przychodzi na świat od 2 do 4 młodych rysiów, które otwierają oczy po około 2 tygodniach. Młode spożywają mleko matki do 6 miesiąca życia, chociaż pokarm stały otrzymują już w 2 miesiącu życia. Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 3 lat, a samice w wieku 2 lat.
Cena rysia z hodowli
Kupno rysia z hodowli nie jest w Polsce możliwe.
Ochrona rysia
Rysie to koty, których liczba spadła w Europie w pierwszej połowie XX wieku. Stało się tak na skutek niszczenia lasów, które stanowią dla rysiów podstawowy obszar do polowań. Rysie pod tym względem są bardzo wymagające, dlatego w Polsce ryś występuje jedynie na obszarze ok. 12% lasów.
W Polsce żyje w naturze około 150 osobników rysia. Od 2007 roku proces powrotu rysia do Polski wspiera Fundacja WWF. Pierwsze 30 osobników rysia dołączyło do kotów żyjących w naturze na Mazurach. Kolejne 49 rysiów wypuszczono z zagród hodowlanych i ogrodów zoologicznych na terenie województwa zachodniopomorskiego. W 2020 roku do grona rysiów w naturze dołączyło 9 młodych urodzonych na wolności przez samice rysia wypuszczone z wolier adaptacyjnych w Dzikiej Zagrodzie.
Rysie w chronione są na mocy Dyrektywy Siedliskowej, Konwencji Berneńskiej, Konwencji Waszyngtońskiej oraz Rozporządzenia Rady WE 338/97. W Polsce znajdują się pod ścisłą ochroną i wpisane są choćby do Polskiej czerwonej księgi zwierząt (2001) oraz Czerwonej listy dla Karpat (2003).
Ciekawostki o rysiach
- Rysie bardzo szybko się męczą, po kilkudziesięciu sekundach nie są już w stanie biec za ofiarą
- Wychowaniem rysiów zajmują się wyłącznie samice
- Ryś wydaje dźwięki podobne do kota domowe, tylko bardziej donośne
- Ostatniego rysia zabito we Francji w 1900 roku
- Ryś skacze z miejsca wzwyż nawet do 2 metrów wysokości
- Ryś i żbik oraz kot domowy to jedyni przedstawiciele kotowatych w Polsce
- Ryś zjada dzienne od 1,5 do 2 kg mięsa
- Najlepszym zmysłem rysia jest słuch
- Również wzrok rysia jest bardzo dobry – ryś potrafi dostrzec sarnę z 500 m, a zająca z 300 m
- Łapy rysia pełnią rolę naturalnych rakiet śnieżnych
- Rysie potrafią wędrować nawet 50 km dziennie
Źródła:
http://siedliska.gios.gov.pl/images/pliki_pdf/publikacje/pojedyncze_metodyki_dla_gat_zwierzat/Rys_Lynx_Lynx.pdf
Redakcja
Chcesz poznać inne najpopularniejsze rasy kotów?
