Jeżozwierz afrykański – wygląd, występowanie, opis gatunku
Autorstwa Liné1 – Picture taken with my IXUS 800 IS, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2585120
Jeżozwierz to kolczasty jegomość preferujący spokojny tryb życia. Choć kolce jeżozwierza sugerują groźnego drapieżcę to w rzeczywistości roślinożerny ssak.
Spis treści - kliknij strzałkę
Jeżozwierz – systematyka
Jeżozwierz, czyli Hystrix to żyworodny ssak z rodziny jeżozwierzowatych z rzędu gryzoni.
Jeżozwierz jest gryzoniem aktywnym głównie w porze nocnej i wczesnym rankiem. Jeżozwierz prowadzi naziemny tryb życia. Na świecie istnieje 8 gatunków jeżozwierzy. Wymarłych gatunków jeżozwierza niestety jest znacznie więcej, bo aż 15.
Jeżozwierz – występowanie
Jeżozwierz występuje w Afryce, Azji oraz w jednym europejskim kraju – we Włoszech, w Toskanii. Miejscem bytowania jeżozwierza są zarówno tereny leśnie, jak i przestrzenie suche i skaliste w okolicach gór.
Jak wygląda jeżozwierz?
Jeżozwierz to dość sporych rozmiarów gryzoń, który mierzy wraz z ogonem od 50 do ponad 110 cm. Ogon jeżozwierza może mieć długość od 6 do 20 cm. Głowa w kształcie zaokrąglonego klina, nieodznaczająca się na ciele, a na niej 2,5-5 cm uszy. Oczy jeżozwierza są ciemnej barwy, małe. Pysk jeżozwierza pokryty jest włosami czuciowymi. Stopy tylne dłuższe od przednich, mierzą od 7 do 12 cm i zaopatrzone są w ostre pazury. Ciało jeżozwierza bez kolców kształtem przypomina wyrośnięte awokado na czterech nogach. Grzbiet porastają biało-czarne lub brunatne kolce, których długość zależna jest od gatunku. Okrywa jeżozwierzy jest szczeciniasta, brunatno-żółta. Jeżozwierz może osiągnąć masę 27 kg. Najmniejszy gatunek jeżozwierza waży niecałe 4 kg.
Jeżozwierz gatunki
Do rodziny jeżozwierzy nalezą następujące gatunki:
- jeżozwierz sumatrzański
- jeżozwierz grubokolcy
- jeżozwierz palawański
- jeżozwierz malajski
- jeżozwierz jawajski
- jeżozwierz afrykański
- jeżozwierz południowoafrykański
- jeżozwierz indyjski
Kolce jeżozwierza
Kolec jeżozwierza to tak naprawdę przekształcony włos. Kolec jest pusty w środku, a więc lekki. Ciało jeżozwierza pokrywa szczecina, która na grzbiecie i ogonie na drodze ewolucji zmieniła się w kruche kolce. Kolce jeżozwierza są jednolicie brązowe i czarne lub dwubarwne. Najczęściej jeżozwierz kojarzony jest właśnie z kolcami czarno-białymi. Kolce jeżozwierza mogą mieć długość 40 cm.
Jeżozwierz – atak i obrona
Jeżozwierz nie jest zwierzęciem drapieżnym, z tego też powodu zaatakowany broni się właśnie kolcami. Zaniepokojony jeżozwierz stroszy kolce na grzbiecie i ogonie, a na głowie stawia kolczastego irokeza. Aby odstraszyć potencjalnego intruza lub zniechęcić do ataku jeżozwierz chrząka, potrząsa ciałem, wydając grzechoczące dźwięki kolcami. Dzięki nastroszeniu jeżozwierz wydaje się też większy, co dodatkowo potęguje jego groźny wygląd. Broniąc się jeżozwierz ustawia ciało bokiem lub tyłem do przeciwnika, próbując wbić w niego kolce.
Czy jeżozwierz strzela kolcami?
Nie, jeżozwierze nie strzelają kolcami, choć szarża obronna może sugerować takie zachowanie. Jeżozwierz napiera i uderza ciałem tak, by kolce ugodziły atakującego. Kolce jeżozwierza zakończone są haczykami, które wbite w ciało bardzo trudno wyciągnąć. Kolce odrastają szybko i są naturalnie wymieniane, wypadając samoistnie.
By Matt Mechtley from Heidelberg, Deutschland – Laziest porcupine ever, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=69344486
Jeżozwierz w Polsce
Jeżozwierz w Polsce nie występuje. W naszym kraju jeżozwierza można zobaczyć jedynie w zoo w Wojciechowie, Zamościu czy Wrocławiu.
Co jedzą jeżozwierze?
Jeżozwierz jest ssakiem roślinożernym. Najchętniej zjada bulwy, zboża, owoce oraz warzywa. Jeżozwierz pożywia się także korą, liśćmi, kłączami oraz gałązkami. Spośród roślin kwiatowych jeżozwierz wybiera tulejniki oraz koniczynę.
Ile żyje jeżozwierz?
Jeżozwierz afrykański w naturalnym środowisku żyje od 7 do 14 lat. W niewoli jego żywotność wzrasta do nawet 20 lat.
Jeżozwierz – rozmnażanie
Jeżozwierz jest zwierzęciem żyworodnym. W jednym miocie rodzi się od 1 do 3 młodych, najczęściej na wiosnę, gdy nie brak pożywienia. Jeżozwierz w ciąży chodzi od 2 do 4 miesięcy, a młode wychowywane są w jaskiniach lub wykopanych podziemnych norach wyłożonych trawą. To samiec kopie norę, im jest ona większa, tym lepiej zostanie przyjęta przez potencjalną partnerkę.
Jeżozwierze nie żyją w stadach, najczęściej wybierają samotny tryb życia lub łączą się w pary. Samiec zalecający się do samicy przybiera różne pozy, by zwrócić na siebie uwagę wybranki. Spryskuje również samicę moczem, co jest odbierane przez nią jako perfumy. Do zalotów samiec jeżozwierza wykorzystuje kolce, które puszy niczym paw ogon, paradując dumnie przed samicą i rytmicznie podrzucając kolczastą zbroję. Jeżozwierze to gryzonie monogamiczne.
Młody jeżozwierz po porodzie mierzy 25 cm, ma otwarte oczy i miękkie kolce, które stwardnieją z czasem. Samica karmi młode do 4 miesiąca życia. Potomstwo jeżozwierza pozostaje przy rodzicach do około 2 roku życia.
Jeżozwierz ochrona gatunkowa
Jeżozwierz jest gatunkiem chronionym, lecz znajduje się na liście IUCN jako gatunek najmniejszej troski (kategoria LC). Populacja w niektórych regionach świata jest spadkowa. Największym zagrożeniem dla jeżozwierzy jest kłusownictwo (na mięso, biżuterię oraz w medycynie ludowej) oraz zanik naturalnych siedlisk (m.in. wycinka lasów pod uprawy).
Redakcja
Poznaj inne ciekawostki o zwierzętach
